Seans LXXXII „Kolory”

Witajcie, słuchacze i czytacze.

Macie swój ulubiony kolor? Podobno może dużo powiedzieć o Waszym charakterze. A poza tym, kolory pokazują też uczucia i mają znaczenie symboliczne. Więc dziś o kolorach.

Niebieski jest najzimniejszą z barw. Kojarzy się z otwartą przestrzenią, wodą, morzem, niebem. W starożytnej Grecji i Rzymie był symbolem najwyższych Bóstw - Zeusa i Jupitera. W starożytnym Egipcie lapis lazuli (kamień o głębokim niebieskim kolorze) symbolizował niebo. W Iranie jest kolorem żałoby. W dzisiejszych czasach kojarzony jest z Maryją, nie wynika to jednak z "odziedziczenia" tradycji starożytnych, lecz z ceny niebieskiego barwnika w średniowieczu. Uzyskiwano go z kamienia lapis lazuli, który był wówczas równie drogi jak złoto. Z powodu jego ceny używano go do malowania obrazów Maryi - by oddać jej najwyższy honor. W późniejszych czasach niebieski barwnik potaniał. Był to ostatni kolor podstawowy uzyskany syntetycznie przez człowieka.

Niebieski jest kolorem pełnym symboliki, posiada niemal tyle cech, co czerwień. Niektóre z nich to: uduchowienie, pokój, higiena, spokój, woda, świeżość i chłód, lecz również dynamizm, kreatywność i inspiracja. Niebieski to także kolor przyjaźni: podarowanie niebieskiego kwiatu symbolizuje duże znaczenie przyjaźni dla obdarowującego. Niebieski bywa też postrzegany jako symbol przywiązania do tradycji. W okultyzmie jest kolorem czakry gardła, odpowiedzialnej za umiejętności krasomówcze, wyobraźnię i rozwój osobowości.

Kolor żółty często zastępował złoto. Zwłaszcza w malarstwie ściennym, gdzie jego użycie było utrudnione. Podobnie rzecz miała się w kodeksach codziennego użytku i witrażach – w miejscach, gdzie tradycyjnie stosowano złoto, zastępowane ono było barwą żółtą (np. w aureolach). W renesansie starano się przedstawiać przedmioty złote przy pomocy "prawdziwych" kolorów, gdyż przestano uważać złoto za kolor.

Teolodzy przypisywali tej barwie wartości pozytywne. Mimo to od XII wieku zaczęto wiązać ją ze zdradą i fałszem. Dlatego też w malarstwie postać Judasza przedstawiano w żółtych szatach. Ponadto kolor ten uznano za barwę wrogości, złych zamiarów i bezwstydu. Z tego powodu przypisano go kurtyzanom (we Włoszech w czasach renesansu kazano im nosić żółte znaki na ubraniu) i Żydom. Do tej samej symboliki koloru żółtego odnosili się hitlerowcy, nakazując Żydom nosić żółtą gwiazdę Dawida na ramieniu. W Stanach Zjednoczonych w XIX wieku, strój skazańca miał wzór czarno żółtych poziomych pasów, oznaczających potępienie ich czynów przez społeczeństwo. Po drugiej wojnie światowej, w kręgu cywilizacji judeo-chrześcijańskiej wszelkie negatywne konotacje związane z kolorem żółtym, zarówno w malarstwie jak i innych dziedzinach życia, przestają mieć znaczenie.

Barwa różowa – barwa pośrednia między białą a czerwoną. W układzie RGB wymaga prawie zawsze przewagi składowej niebieskiej nad zieloną. Często nawet magentę zalicza się do odcieni różowego.

A kolejną odmianą różowego jest malinowy. ;)

W starożytnym Egipcie używano zielonego barwnika do malowania brwi. Zielony kolor był pierwszym uzyskanym syntetycznie, wytwarzanym przez człowieka – produkowali go starożytni Grecy. W średniowieczu zieleń uważano za kolor symbolizujący katastrofę i zło, była kojarzona z samym diabłem. Istniał nawet przesąd, że ubieranie się na zielono może ściągnąć złe moce i pecha. Niektóre negatywne znaczenia przetrwały w zmienionej formie do dziś – jaskrawa zieleń kojarzy się z trucizną, zaś blada, zmieszana z niewielką ilością błękitu lub szarości – z chorobą. Z biegiem czasu zielony zdobywał coraz lepszą reputację i przestał się kojarzyć ze złem, stał się natomiast symbolem losu i przypadkowości – zarówno w ich dobrych, jak i złych aspektach.

Zieleń to ważny kolor islamu. Ulubionym kolorem Mahometa był właśnie zielony. Znajduje się on na wielu flagach krajów islamskich, często podłogi w meczetach są tej barwy, zaś w Koranie znajduje się opis Raju i wizji zbawienia: "Będzie nosił szatę z zielonego jedwabiu" Zielony jadeit jest symbolem Azji.Zieleń kojarzy się z przede wszystkim z życiem, harmonią, naturą i bliskim kontaktem z nią. Stanowi kolor uzdrowienia, nadziei i wolności. Odcienie zmieszanej z barwą błękitną ("miętowej") zieleni kojarzą się ze świeżością, powodzeniem i zadowoleniem. Ludzie, którzy lubią ubierać się na zielono są optymistyczni, usposobieni spokojnie, nastawieni na słuchanie innych. Cieszą się, gdy mogą pomóc innym i zauważają rzeczy, na które inni nie zwracają uwagi.

W niektórych okolicznościach zieleń może się kojarzyć z niestabilnością, niepewnością i losowością, odnosi się to głównie do miłości, nadziei, młodości, czy gier. Stoły w kasynach niemal od zawsze były zielone, podobnie jak stoły bilardowe, stoły do tenisa, czy boiska piłkarskie. Zielony kojarzy się także z pieniędzmi. Zielony to kolor partii Zielonych. Zieleń określana jest jako kolor nadziei i jest jednym z symboli języka esperanto (którego nazwa dosłownie oznacza mający nadzieję)

Czerwień, najgorętsza ze wszystkich barw, od najdawniejszych czasów była kolorem życia i skrajnych uczuć. Często jest uznawana za "kolor kolorów". W niektórych językach jest synonimem słowa "kolorowy", zaś w innych słowa "piękny". Ma setki znaczeń, z których wiele jest sprzecznych, zaś żadne nie jest uniwersalne.

Ciekawostki kulturowe związane z czerwonym: w Chinach jest kolorem szczęścia, powodzenia i miłości, na ślubie panny młode zakładają tam czerwone suknie (w Polsce podobnie jest na maturach), zaś w południowej Afryce stanowi kolor żałoby.

Dobra strona czerwieni to ta kojarzona z miłością (czerwona róża, czerwone serduszka walentynkowe) i pasją (gorące uczucia – płomień). Domeny czerwieni to siły witalne, życie i piękno. Z ogromnej ilości symbolizowanych przez nią cech, do najważniejszych należą: ekstrawertyzm, odwaga, antydepresyjność, asertywność, determinacja, przyjazność, ciepło i wrażliwość. Jest kojarzony z organizacjami charytatywnymi, pomocą medyczną (czerwony krzyż) i organizacjami lewicowymi, a w krajach Europy Wschodniej i Środkowej również z komunizmem. Do XIX w. mundury wojskowe zawsze zawierały w sobie przynajmniej akcent czerwieni, zaś rękawice bokserskie i samochody sportowe do dziś nieodłącznie kojarzą się z tą barwą. To także symbol rewolucji. Kolor czerwony użyty w odpowiednim kontekście może kojarzyć się z powstaniem, rewolucją, śmiercią, walką.

 Wpływ na człowieka? Z badań wynika jednoznacznie, że czerwień jest najsilniej stymulującym ludzką psychikę kolorem[2]. Nie należy malować pomieszczeń na czystą czerwień, dużo lepiej sprawdzają się odcienie stonowane, przyciemnione, bądź pastelowe. Czerwony jest kolorem dynamicznym i przykuwającym uwagę, świetnie pasuje do pomieszczeń, w których panuje duży ruch, jak na przykład hall, korytarz, pokój do ćwiczeń, czy kuchnia. Czerwień ze względu na silny ładunek emocjonalny jest bardzo często używana w reklamie. Najczęściej wykorzystuje się tu fakt, że barwa ta wyróżnia się spośród innych i przykuwa uwagę. Warto zauważyć, że wszelkie promocje, czy "okazje" są opisane przede wszystkim na czerwono.

W Japonii kolor czerwony jest symbolem i atrybutem bohaterstwa. W okultyzmie czerwień jest kolorem czakry korzenia. Symbolizuje pewność siebie, dobre funkcjonowanie w codzienności, rozwój osobowości, lecz zarazem lęk i zachłanność.

A na koniec dwa „niekolory” ;)