Seans XC „Mandarynkowy sen”

Witajcie słuchacze i czytacze.

Tangerine Dream – niemiecki zespół rockowy grający muzykę elektroniczną, założony w 1967 roku przez Edgara Froese. W ciągu swego istnienia zespół wielokrotnie zmieniał skład, z wyjątkiem samego Froese, który w zespole pozostaje do dziś. We wczesnym okresie członkiem Tangerine Dream był perkusista i kompozytor Klaus Schulze, ale najtrwalsza była formacja z połowy lat 70. – klawiszowe trio w składzie: Edgar Froese, Christopher Franke, Peter Baumann. Z początkiem lat 80. Baumanna zastąpił Johannes Schmoelling; także ten skład utrzymał się dość długo i był bardzo twórczy.

Edgar Froese przyjechał do Berlina Zachodniego w połowie lat 60. by studiować sztukę. Wśród wielu zajęć rzeźbił pod kierunkiem Salvadora Dalí. Jego pierwszy, rhythmandbluesowy zespół The Ones stopniowo rozpadł się po wydaniu zaledwie jednego singla, a Froese zwrócił się w stronę muzyki eksperymentalnej, występując z różnymi muzykami. Większość tych występów odbywała się w sławnym klubie nocnym The Zodiac, choć zespół Edgara Froese został także zaproszony do grania dla jego dawnego nauczyciela, Salvadora Dalí. W czasie tych występów muzyka mieszała się z literaturą, malarstwem, wczesną postacią multimediów i wieloma innymi formami sztuki. Uwagę publiczności przyciągały jedynie najdziwaczniejsze pomysły, co Froese podsumował: "Możliwości artystyczne często kryją się w absurdzie". W miarę jak przez zespół przewijali się kolejni członkowie, jego muzyka zdradzała coraz wyraźniejsze wpływy surrealizmu, a zespół przybrał ostatecznie surrealistyczną nazwę Tangerine Dream.

Froese fascynował się technologią i wykazywał spory talent w jej wykorzystywaniu do tworzenia muzyki. Konstruował instrumenty, a gdziekolwiek się udał, nagrywał na magnetofonie odgłosy otoczenia, by później wykorzystać je w swojej muzyce. Jego wczesna działalność z wykorzystaniem pętli taśmowych i innych źródeł powtarzających się dźwięków bezpośrednio poprzedziła w czasie narodziny sekwencera, którego Froese nie omieszkał w krótkim czasie włączyć do swojego instrumentarium.

Najbardziej godna uwagi była współpraca Edgara Froese z Chrisem Franke. Franke przeszedł do Tangerine Dream w 1970 roku z zespołu Agitation Free by zastąpić grającego na perkusji Klausa Schulze, a ostatecznie stał się sekwencerowym guru Tangerine Dream. To za jego sprawą centralnym elementem w muzyce zespołu stały się rytmiczne, pulsujące motywy syntezatorowe. Niemal dwie dekady później, bo w 1987 roku, Franke opuścił Tangerine Dream z powodu różnic w koncepcjach artystycznych. Dla wielu fanów Chris Franke był sercem zespołu z racji jego biegłości w operowaniu sekwencerem, a luka, jaką po sobie zostawił, wydaje się wciąż niewypełniona.

W zespole przez dłuższe okresy grali także: Peter Baumann (1972-1977), który później założył wytwórnię płytową Private Music, dla której zespół nagrywał w latach 1988-1991; Johannes Schmoelling (1980-1985); Paul Haslinger (1986-1990); syn Edgara, Jerome (1990-2007). Obecnie Tangerine Dream to duet Edgar Froese - Thorsten Quaeschning, z którym okazjonalnie współpracują muzycy sesyjni.

W Tangerine Dream pojawiali się na krótko także inni muzycy. W odróżnieniu od muzyków sesyjnych, mieli oni swój wkład w twórczość zespołu. Pięciu najważniejszych spośród nich to Steve Schroyder (organy, 1971-72), Michael Hoenig (zastąpił Baumanna w trakcie trasy koncertowej w Australii w 1975 oraz podczas jednego koncertu w Londynie w tym samym roku), Steve Jolliffe (instrumenty dęte drewniane i śpiew na „Cyclone” i w trakcie promującej album trasy; wcześniej przez krótki czas grał w TD w 1969), Ralf Wadephul (skomponował jeden utwór z „Optical Race” i występował z zespołem podczas trasy promującej album) oraz Linda Spa (saksofonistka; pojawiła się na wielu albumach i koncertach z lat 1990-1996, a później od 2005 roku).

Pierwszy album Tangerine Dream, „Electronic Meditation”, był kolażem dźwiękowym, w którym wykorzystano dostępne ówcześnie środki techniczne – nie było wśród nich syntezatorów, późniejszego podstawowego elementu instrumentarium zespołu. Album jest zapisem współpracy Edgara Froese, Klausa Schulze i Conrada Schnitzlera. Został wydany w 1970 roku przez wytwórnię Ohr i zapoczątkował tzw. "okres różowy" ("Pink Years"; logo wytwórni miało formę różowego ucha). Począwszy od drugiego albumu, „Alpha Centauri”, zespół funkcjonował najczęściej jako duet lub trio instrumentów elektronicznych, uzupełnionych o gitarę (Froese), perkusję (Franke); czasami w zespole pojawiali się też gościnnie muzycy grający na innych instrumentach. W tym okresie zespół szczególnie intensywnie wykorzystywał mellotron. Większość albumów była czysto instrumentalna – dwa późniejsze albumy, na których pojawił się śpiew z konkretnym tekstem, „Cyclone” (1978) i „Tyger’ (1987), spotkały się z dezaprobatą ze strony fanów. Choć okazjonalnie na płytach Tangerine Dream pojawiał się wokal, np. w utworze "Kiew Mission" (Exit, 1981), zespół dopiero ostatnio powrócił do dłuższych form tekstowych, w muzycznej trylogii „The Divine Comedy”, opartej na Boskiej Komedii.

Albumy Tangerine Dream z wczesnego "okresu różowego" (ang. "Pink Years") miały kluczowe znaczenie dla rozwoju tzw. Krautrocka.

W 1973 roku Tangerine Dream podpisali kontrakt z nowo powstałą Virgin Records. Wkrótce później wydali album „Phaedra”, nieziemską impresję dźwiękową, która niespodziewanie dotarła do 14. miejsca na liście najpopularniejszych albumów w Wielkiej Brytanii, stając się jednym z pierwszych autentycznych przebojów Virgin. „Phaedra” była pierwszym komercyjnym wydawnictwem, w którym wykorzystano sekwencery, i była zalążkiem brzmienia nie tylko Tangerine Dream. Tytułowy utwór był niejako szczęśliwym zrządzeniem losu – zespół eksperymentował w studiu ze świeżo nabytym syntezatorem VCS 3 i tak się złożyło, że akurat włączone było nagrywanie. Muzycy postanowili zachować rezultat eksperymentów, po czym dodali nagrania z udziałem melotronu i fletu. Kapryśny VCS 3, jak wiele wczesnych syntezatorów, był tak czuły na zmiany temperatury, że jego oscylatory mocno się rozstrajały w miarę rozgrzewania się sprzętu, co wyraźnie słychać w ostatnim utworze. Płyta zapoczątkowała tzw. "okres virginowski" ("Virgin Years"). Albumy z "okresu virginowskiego"  i późniejsze dały podwaliny dla gatunku new age.

W latach 80., wraz z innymi pionierami muzyki elektronicznej, jak Jean-Michel Jarre czy Mike Oldfield, zespół zaczął stosować – wtedy jeszcze stanowiącą nowość – technologię cyfrową, która radykalnie zmieniła brzmienie syntezatorów. Technicznej biegłości i rozległemu doświadczeniu z własnoręcznie budowanymi instrumentami z wczesnego okresu działalności, a także niekonwencjonalnymi sposobami wydobywania dźwięków, muzycy zawdzięczali zdolność do wykorzystania nowej technologii do tworzenia nowatorskiej muzyki. Wprawdzie współczesnemu słuchaczowi albumy z tamtego okresu mogą nie wydawać się szczególnie odkrywcze, jednak tylko dlatego, że zastosowana wówczas przez zespół technologia jest dziś niemal wszechobecna.

W latach 70. i 80. zespół występował na szeroką skalę. Na koncertach prezentowany był w znacznej mierze materiał niedostępny w wersji studyjnej, często improwizowany, co prowadziło do powstawania licznych bootlegów. Zespół znany był z bardzo głośnych i długich występów. Muzycy wydali szereg albumów koncertowych. Na niektórych z nich można usłyszeć materiał "w opracowaniu", który później miał się stać podstawowym elementem nagrań studyjnych. Jednym z przykładów jest Pergamon – zapis koncertu w Berlinie Wschodnim krótko po przyjęciu do zespołu Johannesa Schmoellinga, z którego wiele motywów znalazło się później na płycie „Tangram”.

Najwcześniejsze koncerty Tangerine Dream były z dzisiejszego punktu widzenia dość nudne od strony wizualnej – trzech mężczyzn siedzących godzinami nieruchomo przy olbrzymich szafach z elektroniką pospinaną kablami i mrugającymi gdzieniegdzie światełkami. Niektóre występy odbywały się nawet w zupełnej ciemności! Z upływem czasu i postępem technologii koncerty stały się bardziej wyszukane, wykorzystując efekty wizualne, oświetlenie, lasery, środki pirotechniczne i wyświetlane obrazy. Podczas amerykańskiej trasy w 1977 roku wykorzystywano pełnowymiarowy system Laserium.

Po występie w Berlinie Wschodnim w 1980 roku, kiedy to Tangerine Dream stali się jednym z pierwszych znaczących zachodnich zespołów, jakie wystąpiły w krajach komunistycznych, zespół zyskał ogromną popularność za żelazną kurtyną. W Polsce wczesnych lat 80. byli jednym z najpopularniejszych zespołów, a ich występ w Warszawie uwieczniony został na dwupłytowym albumie „Poland”. Abstrakcyjny charakter muzyki i zasadniczo brak tekstu nie przyciągał uwagi państwowej cenzury, czego nie można było powiedzieć o wielu innych zespołach zachodnich. Album „Poland” był pierwszym wydanym przez wytwórnię Jive Electro, rozpoczynając tym samym "okres niebieski" ("Blue Years"), jest też moim ulubionym albumem grupy.

W latach 80. grupa nagrała muzykę do ponad dwudziestu filmów. Edgar Froese interesował się tą dziedziną od końca lat 60. W wielu przypadkach zespół wykorzystywał fragmenty płyt studyjnych lub kompozycje będące aktualnie w przygotowaniu do wydania. Przykładem może być podobieństwo pomiędzy "Igneous" z albumu „Thief” (muzyka do "Złodzieja" Michaela Manna) i "Thru Metamorphic Rocks" z „Force Majeure”. Po raz pierwszy muzyka Tangerine Dream pojawiła się w telewizji, gdy do serialu „Streethawk” wykorzystano fragmenty z nagrywanego właśnie albumu „Le Parc”. Do bardziej znanych ścieżek dźwiękowych należą Sorcerer ("Cena strachu"), The Keep ("Twierdza"), Risky Business ("Ryzykowny interes") i Legend ("Legenda"). Płyty zespołu z muzyką filmową bywają równie udane i popularne, co normalne albumy studyjne, a wielu fanów odkryło Tangerine Dream właśnie poprzez kino lub telewizję.

W przeszłości zespół był związany kontraktami z wytwórniami Ohr, Virgin, Jive Electro, Private Music i Miramar, a część muzyki filmowej wydawana była przez Varese Saraband. W 1996 roku muzycy założyli własną wytwórnię – TDI. Późniejsze płyty nie są zwykle dostępne w zwykłej sprzedaży, a nabyć je można wysyłkowo. Dotyczy to również nagrań z Miramar, prawa do których zespół odkupił. Właścicielem nagrań z katalogów Ohr i Jive Electro (okresy "różowy" i "niebieski") jest obecnie Sanctuary Records.

Edgar Froese wydał także szereg płyt solowych, podobnych w charakterze do twórczości Tangerine Dream. Dla fanów grupy interesujące mogą być także dzieła solowe Christophera Franke, Johannesa Schmoellinga, Klausa Schulze, Michaela Hoeniga i Paula Haslingera.

Do 2005 roku Tangerine Dream to Edgar i Jerome Froese, z którymi na koncertach i w studiu grają głównie Iris Camaa i Linda Spa. W tym roku do zespołu dołączył Thorsten Quaeschning, który w przeciwieństwie do zapraszanych muzyków studyjnych i koncertowych, był również współkompozytorem muzyki na kolejnych albumach studyjnych. W 2007 roku Jerome Froese ostatecznie odchodzi z grupy i koncentruje się na karierze solowej. Od tego momentu, za brzmienie i kompozycje Tangerine Dream odpowiedzialni są Froese i Quaeschning.

Skład:

Peter Baumann instrumenty klawiszowe

Christopher Franke instrumenty klawiszowe, perkusja

Edgar Froese instrumenty klawiszowe, gitara, gitara basowa,

Jerome Froese instrumenty klawiszowe

Lanse Haprhash instrumenty klawiszowe

Paul Haslinger instrumenty klawiszowe

Kurt Herkenberg śpiew, gitara basowa

Michael Hoenig instrumenty klawiszowe

Volker Hombach instrumenty klawiszowe

Steve Jolliffe śpiew, saksofon, flet, instrumenty klawiszowe

Klaus Krieger perkusja

Johannes Schmoelling instrumenty klawiszowe

Conrad Schnitzler instrumenty klawiszowe

Steve Schroyder instrumenty klawiszowe,

Klaus Schulze perkusja

Linda Spa saksofon, instrumenty klawiszowe.

Iris Camaa instrumenty perkusyjne

Thorsten Quaeschning instrumenty klawiszowe, instrumenty smyczkowe

Dyskografia:

Granica pomiędzy studyjnymi i koncertowymi albumami Tangerine Dream nie jest wyraźna. Albumy oznaczone jako koncerty często zawierają uzupełnienia dograne w studiu. Skrajnym przypadkiem jest wydawnictwo „Live Miles”, którego mniej niż 1/3 rzeczywiście pochodzi z koncertów. Jako, że albumy koncertowe zespołu zawierają w znacznej części muzykę nie pochodzącą z płyt studyjnych, rozróżnienie na płyty studyjne i koncertowe jest w wypadku Tangerine Dream mało użyteczne. Dopiero w ostatnim okresie (od 1997) zespół zaczął wydawać "zwykłe" albumy koncertowe, czyli takie, na których gra głównie utwory z wcześniejszych płyt studyjnych.

1968-1973 Times S' Breath – Bootleg

1970 Electronic Meditation

1971 Alpha Centauri

1972 Zeit (Largo in 4 Movements)

1973 Atem

1974 Phaedra

1974 Phadream – Bootleg

1975 Rubycon

1975 Ricochet

1975 Sorcerer

1975 Mare Australis – Bootleg

1975 ILLumination Of Icon – Bootleg

1976 Stratosfear

1977 Encore

1978 Cyclone

1979 Force Majeure

1980 Tangram

1980 Quichotte

1981 Exit

1982 White Eagle

1982 Thief

1982 Logos – live at the Dominion

1982 Argos (Bootleg)

1983 Wavelength

1983 Hyperborea

1983 Risky Business

1984 Poland – the Warsaw Concert

1984 Firestarter

1984 Flashpoint

1984 Heartbreakers

1985 Le Parc

1985 Legend

1985 Pergamon – live at the Palast der Republik (reedycja Quichotte)

1985 Shy People

1985 Forbidden – Soundtrack Bootleg

1986 Green Desert (nagrana w 1973)

1986 Underwater Sunlight

1987 Tyger

1987 The Collection

1987 Near Dark

1987 Three O'Clock High

1987 Deadly Care (Soundtrack)

1988 Canyon Dreams

1988 Live Miles

1988 Dead Solid Perfect

1988 Optical Race

1989 Lily on the Beach

1989 Miracle Mile (Soundtrack)

1990 Melrose

1990 Dead Solid Perfect

1990 Destination Berlin (Soundtrack)

1990 Rumpelstiltskin (Soundtrack)

1990 In den Garten Pharaos/Bicycle Race (Bootleg)

1991 The Man Inside

1992 Tyger (przeróbka)

1992 Rockoon

1992 Live In America)

1992 Rockoon – Singel

1992 Quinoa

1993 220 volt live

1993 Antarktis-Live (Bootleg)

1994 Turn of the Tides

1994 Catch me if you can (Soundtrack)

1994 Tangents Box Set – 5 CD

1995 Tyranny of Beauty

1995 The Dream Mixes (single-disc-edition)

1995 The Dream Mixes

1996 Goblins' Club

1996 Zoning (Video Soundtrack)

1997 TimeSquare – Dream Mixes 2

1997 Limited World Tur Edition (5000 egzemplarzy)

1997 Tournado

1998 Ambient Monkeys

1998 Atlantic Walls (Live)

1998 Atlantic Bridges (Live)

1998 Dream Encores

1998 The Hollywood Years 1

1998 The Hollywood Years 2

1998 Electrobeats (Bootleg Radio)

1998 Oasis (Video Soundtrack)

1998 Quinoa Extended

1998 Transsiberia

1999 Valentine Wheels (live 1997)

1999 Sohoman (live in Sydney, 1982)

1999 What a Blast! (Soundtrack)

1999 Architecture in Motion (Soundtrack) (ta sama zawartość co What A Blast z pominięciem 1 utworu)

1999 Mars Polaris (Muzyka do programu NASA)

1999 Great Wall of China

2000 Tang-Go

2000 Soundmill Navigator

2000 Antique Dreams (Kompilacja)

2000 The Seven Letters from Tibet

2001 Dream Mixes 3 – The Past Hundred Moons

2002 Inferno (Dante Alighieri – La Divina Commedia)

2003 The Melrose Years

2003 Mota Atma (Soundtrack)

2003 Rockface – 2CD Live 1988

2003 Dream Mixes 4 BONUS CD

2004 Dream Mixes 4

2004 Introduction To Tangerine Dream

2004 Purgatorio

2005 Journey Through a Burning Brain (Anthology)

2005 Live Miles

2005 East – Live 1990

2005 Cleveland 1986

2005 Brighton 1986 Live

2005 Kyoto

2005 Phaedra 2005

2005 Jeanne D'Arc

2005 Rocking Mars 2 CD

2005 Space Flight Orange - Limited Edition

2006 Td Plays Td

2006 Metaphor – Singel - Limited Edition

2006 Blue Dawn (Edgar Froese & Ralf Wadepfuhl) (2006)

2007 Madcap's Flaming Duty

2007 Springtime In Nagasaki – Part One

2007 Summer In Nagasaki – Part Two

2007 Ocean Waves Collection

2007 Cyberjam Collection

2007 Silver Siren Collection – Antique Dreams vol.2

2007 Tangines Scales – Antique Dreams vol.3

2007 Dream Mixes 2.1

2007 Booster – Singles Collection – 2CD

2007 One Times One

2007 Bells Of Accra – Singel

2007 Sleeping Watches Snoring In Silence – Singel (Collector's edition - limitowana)

2007 One Night In Space – Singel

2008 Purple Diluvial

2008 The Anthology Decades - The Space Years - Vol. 1

2008 Views From A Red Train

2008 Tangram 2008

2008 Hyperborea 2008

2008 Das Romantische Opfer

2008 Fallen Angels

2008 Autumn In Nagasaki - Part Three

2008 Booster II – Singles Collection – 2CD

2008 Choice -

2011 Finnegans Wake - James Joyce

Wideografia:

1983 Live in Warszawa (koncert z 10.12.1983)

1992 Live in America

1999 The Video Dream Mixes

2006 Live at the Tempodrom

2008 The Epsilon Journey

2008 Loreley

2009 Rocking Out The Bats