Seans LII "Jak w niebie"

Witajcie słuchacze i czytacze.

Zabieram Was dziś do nieba, do raju. Jest to miejsce trudne do znalezienia, ciężko tam wejść, czasem zdaje się, że go w ogóle nie ma, a czasem jest na wyciągnięcie ręki… Jesteście gotowi?

Been a long time
Since I've seen your face
You've been on my mind
Like a dream I can't erase
Time is up now baby
It's time for me to come home to you

I'm on the road to heaven
I'm on the road to heaven
Comin' home to you

Na tablicy ogłoszeń, pod hasłem "lokale"

Przeczytałem przedwczoraj ogłoszenie ciekawe

Na tablicy ogłoszeń fioletowym flamastrem

Ktoś nabazgrał słów kilka, dziwna była ich treść

Niebo do wynajęcia
Niebo z widokiem na raj
Tam gdzie spokój jest święty
No i święci są pańscy
Szklanką ciepłej herbaty
Poczęstuje cię Pan

I see a turning wheel
On a dusty track
Caught in the void and empty space
In between there and back
And the paradise of going somewhere
That's still so far away
Happy, boy you bet I am
Holding on to this smile for just as long as I can

Heaven

When she was just a girl
She expected the world
But it flew away from her reach, so
She ran away in her sleep
And dreamed of
Paradise
Every time she closed her eses

Miała 10 lat albo mniej
Zapytała mnie jak to jest
Czemu w dzieciach wciąż mieszka strach
Czemu ból tu znalazł dom
Czy ten lepszy świat jest tylko w snach

Powiedz czy jest raj, powiedz czy jest
I czy zwykłe dzieci mogą tam wejść
Powiedz czy jest raj, powiedz że tak
Przytuliłem tylko ją we łzach

Oh, baby, do you know what that's worth ?
Oh heaven is a place on Earth
They say in heaven love comes first
We'll make heaven a place on Earth
Oh heaven is a place on Earth

She calls out to the man on the street
"Sir, can you help me?
It's cold and I've nowhere to sleep,
Is there somewhere you can tell me?"

He walks on, doesn't look back
He pretends he can't hear her
Starts to whistle as he crosses the street
Seems embarrassed to be there

Oh, think twice, it's just another day for
You and me in paradise
Oh, think twice, it's just another day for you,
You and me in paradise

Nie potrzeba mi nieba bo niebo już mam

Kiedy jesteś tak blisko dotykam wtedy gwiazd

Nie potrzeba mi nieba bo niebo jest tu

W blasku oczu twych, smaku ust

Heaven is closer now today
The sound is in my ears
I can't believe the things you say
They echo what I fear
Twisting the bones until they snap
I scream but no one knows
You say I'm familiar, cold to touch
And then you turn and go

Feels like heaven

I want to go
I want to know
Oh, won't you please take me home

I want to see
Oh, look at me
Oh, won't you please take me home

Take me down to the paradise city
Where the grass is green
And the girls are pretty
Take me home (Oh, won't you please take me home)

Niebo - to dobre miejsce dla naiwnych
Ale tu ich nie ma
Wymiotło wszystkich aż do dna
Niebo - to dobre miejsce dla naiwnych
Ale tu ich nie ma
Nie ten adres ani czas

There's a lady who's sure all that glitters is gold
And she's buying a stairway to heaven.
When she gets there she knows, if the stores are all closed
With a word she can get what she came for.
And she's buying a stairway to heaven.

Seans LI "Pojedźmy daleko"

Witajcie słuchacze i czytacze.

Ruszamy w podróż! Trochę po Polsce, trochę po Europie, trochę po świecie. Zaczynamy od stolicy.

Warszawa, miasto stołeczne, stolica i największe miasto Polski, położone w środkowo-wschodniej części kraju, na Mazowszu, nad Wisłą. Od 2002 r. miasto stołeczne Warszawa jest gminą miejską mającą status miasta na prawach powiatu. Warszawa jest ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym na skalę europejską. Mieszczą się w niej siedziby parlamentu, Prezydenta RP, Rady Ministrów i innych władz centralnych. Warszawa jest także stolicą województwa mazowieckiego. Warszawa jest jedynym miastem w obecnych granicach Polski odznaczonym Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (a drugim w historii Polski miastem po Lwowie). Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 720 398 zameldowanych mieszkańców w grudniu 2010 r.) i powierzchni (517,24 km² łącznie z Wisłą).

Tomaszów Mazowiecki (do 1926 Tomaszów) to miasto i gmina w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim. Szóste co do wielkości, a czwarte co do ludności miasto w województwie. Tomaszów Mazowiecki leży w Dolinie Białobrzeskiej, nad Pilicą, Wolbórką, Czarną i Piasecznicą, w pobliżu Zalewu Sulejowskiego, na skraju Puszczy Pilickiej. Według danych z 30 czerwca 2010 r. miasto miało 65 375 mieszkańców. Miasto położone jest w dwóch regionach historyczno-kulturowych, bowiem dzielnice po lewej stronie Pilicy to Mazowsze natomiast po prawej stronie rzeki to Małopolska. Rozwój Tomaszowa Mazowieckiego wiąże się z rewolucją przemysłową XIX w. Został on założony przez hrabiego Antoniego Ostrowskiego, który nazwał osadę na cześć swojego ojca Tomasza. Zalążkiem przyszłego miasta były powstałe w 1788 r. piece hutnicze w nadpilickich lasach. Intensywny rozwój miasta nastąpił w latach 1822–1823, kiedy to hrabia Ostrowski postawił na włókiennictwo. W 1824 r. Tomaszów otrzymał prawa osady fabryczno-handlowej, a 6 lipca 1830 Tomaszów uzyskał prawa miejskie. Obecnie jest to duży ośrodek przemysłu włókienniczego, ceramicznego, maszynowego, odzieżowego, metalowego, skórzanego oraz usług.

Pora ruszyć w góry. Zakopane  od dawna nazywane jest nieformalnie zimową stolicą Polski. Jest to miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Ma ponad 25tys. mieszkańców i jest drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem Podhala. Zakopane jest największym ośrodkiem miejskim w bezpośrednim otoczeniu Tatr, dużym ośrodkiem sportów zimowych, W granicach administracyjnych miasta znajduje się także znaczna część Tatrzańskiego Parku Narodowego (od Doliny Suchej Wody do Doliny Małej Łąki). Pod koniec XIX wieku Zakopane stało się ośrodkiem kulturalnym, odwiedzanym (lub zamieszkanym) przez takie sławne postacie polskiej kultury jak: Henryk Sienkiewicz, Władysław Orkan, Stanisław Witkiewicz, Stefan Żeromski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz i inni. Stanisław Witkiewicz (ojciec) jest autorem tzw. stylu zakopiańskiego (zwanego też od jego nazwiska witkiewiczowskim) w budownictwie. Z pobytem letników a później także osiedlającej się w Zakopanem inteligencji nastąpił rozwój turystyki i taternictwa. W 1873 r. zawiązało się Towarzystwo Tatrzańskie, którego celem było propagowanie wiedzy o Tatrach, badanie ich, ułatwienie turystyki, ochrona przyrody i popieranie miejscowego rozwoju. Wśród inicjatorów powstania Towarzystwa był Tytus Chałubiński. Rozwój taternictwa i powtarzające się wypadki były powodem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1909). Inicjatorem jego powstania był przede wszystkim Mariusz Zaruski. Z pobytem letników związana jest także historia teatru w Zakopanem. Pierwsze przedstawienia wystawiane były przez zespoły amatorskie tworzone przez gości. Powołany w 1900 r. Związek Przyjaciół Zakopanego zainicjował powstanie stałego teatru amatorskiego, a od 1904 sezonowego zespołu zawodowego. W Zakopanem występowała Helena Modrzejewska, Antonina Hoffman, Irena i Ludwik Solscy i inni. Do najsławniejszych zabytków Zakopanego zaliczane są: barokowy drewniany kościółek obok zabytkowego Cmentarza Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku; zabytkowa góralska zabudowa drewniana; budowle w stylu zakopiańskim; wille (np. Koliba, Pod Jedlami, Atma i inne).

  

Teraz trochę Europy Wschodniej. Kijów został założony na początku V wieku jako placówka handlowa na szlaku łączącym Konstantynopol ze Skandynawią. W okresie największego rozkwitu Państwa Chazarskiego w VIII wieku kaganowi chazarskiemu trybut płaciło 25 plemion i księstw, w tym władca Kijowa. W IX-XI w. znany jako Kanugård, Chunigard lub Känu-gard był centrum normańskiego handlu na Rusi. Był jednocześnie głównym składem daniny, ściąganej przez Normanów z plemion słowiańskich (862-1240). W 1494 roku król polski Aleksander Jagiellończyk nadał miastu prawa magdeburskie. Miasto po unii lubelskiej w (1569) roku zostało włączone do Korony Polskiej. W 1648 zostało opanowane przez Kozaków Chmielnickiego, miasto odzyskał Janusz Radziwiłł w 1651 roku. Na mocy rozejmu andruszowskiego w 1667 roku Rzeczpospolita przyznała czasowo prawa Rosji do Kijowa, a w 1686 roku na mocy traktatu grzymułtowskiego miasto oficjalnie zostało przyznane Rosji. Po II wojnie światowej miasto zostało ważnym ośrodkiem przemysłowym i naukowym, od końca lat 50. było również głównym ośrodkiem ukraińskich dysydentów poza zachodnią Ukrainą. Od 1991 Kijów jest stolicą niepodległej Ukrainy. W Kijowie zlokalizowany jest głównie przemysł: maszynowy, środków transportu (stoczniowy), elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, lekki i spożywczy. Miasto jest gospodarzem międzynarodowych targów, jest również sportowym centrum Ukrainy. Najbardziej znanym klubem Kijowa jest Dynamo, wielokrotny piłkarski mistrz Ukrainy. W Kijowie odbył się  mecz finałowy EURO 2012.

Petersburg, zwany kiedyś Leningradem, jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest stolicą Północno-Zachodniego Okręgu Federalnego i obwodu leningradzkiego, chociaż sam do niego nie należy. Nazwa miasta w ciągu wieków ulegała zmianie. Pierwotnie na cześć św. Piotra miasto nazywało się Sankt Piterburh, co było wzorowane na niderlandzkiej wymowie Sint Petersburg, a wynikało z faktu, iż car Piotr I w młodości przebywał przez pewien czas w Holandii. Później ustabilizowała się nazwa w obecnym odniemieckim brzmieniu. Po wybuchu I wojny światowej, 31 sierpnia1914 niemiecko brzmiącą nazwę zamieniono ze względów patriotycznych na jej rosyjskie tłumaczenie Piotrogród. Prawie dziesięć lat później, 26 stycznia 1924 Piotrogród stał się Leningradem – w ten sposób uczczono pamięć Włodzimierza Lenina, zmarłego przywódcy Rosji Radzieckiej. 6 września 1991 miastu przywrócono dawną nazwę. Pitier – to z kolei nieoficjalna, pieszczotliwa, potoczna nazwa miasta, która funkcjonowała już w XIX wieku, była używana zarówno w czasach radzieckich, jak też obecnie. Stosuje się też określenie północna stolica. Petersburg jest jednym z głównych centrów muzealnych świata, swoje zasoby udostępnia m.in. jedno z trzech największych muzeów świata – Ermitaż, ponadto Muzeum Rosyjskie, Muzeum Antropologii i Etnografii (Kunstkamera) oraz kilkaset mniejszych muzeów. W pobliżu miasta są liczne miejscowości turystyczno-wypoczynkowe, w których znajdują się kompleksy parkowo-pałacowe byłych carów Rosji, takie jak Puszkin (Carskie Sioło), Petrodworec (Peterhof), Pawłowsk, Zielenogorsk czy Gatczyna.

Moskwa  to stolica Rosji i największe miasto tego kraju. Jest także największym miastem Europy, liczącym 10,56 mln mieszkańców, przy czym cała aglomeracja liczy 14,6 mln mieszkańców (2007). Jest to jeden z najważniejszych ośrodków politycznych, gospodarczych, kulturowych, religijnych, finansowych, edukacyjnych, komunikacyjnych oraz turystycznych Rosji. Moskwa jest siedzibą najwyższych władz państwowych Rosji w tym: prezydenta, parlamentu (Dumy Państwowej i Rady Federacji) oraz rządu. W przeszłości miasto było stolicą: Księstwa Moskiewskiego (1213-1328), Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (1328-1547), Carstwa Rosyjskiego (1547-1712), Rosji Radzieckiej (1917-1922) i Związku Radzieckiego (1922-1991). Moskwa jest także stolicą Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Znajduje się tu ponad 600 świątyń różnych wyznań, w tym Cerkiew Chrystusa Zbawiciela – największa na świecie cerkiew prawosławna, a także Monaster Daniłowski – siedziba patriarchy Moskwy i całej Rusi. Podczas II wojny światowej Moskwa jako jedyna stolica europejska odparła ataki niemieckie uzyskując tytuł „miasta-bohatera”. Miasto jest obecnie jednym z najważniejszych ośrodków finansowych świata. W rankingu miast światowych pod względem kosztów życia Moskwa zajęła w 2006 pierwsze miejsce jako najdroższe miasto świata, w 2009 była trzecia. W rankingu miast światowych miesięcznika „Forbes” Moskwa zajęła w 2011 po raz kolejny z rzędu pierwsze miejsce pod względem liczby zamieszkujących ją miliarderów (79 osób). W 1990 historyczne centrum miasta (Kreml oraz plac Czerwony wraz z nawiązującymi do nich obiektami) zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2009 Moskwa była gospodarzem Eurowizji 2009, po zwycięstwie Dimy Biłana. Było to pierwsze zwycięstwo Rosji na tym międzynarodowym festiwalu. Cały konkurs odbywał się w dniach 12, 14 i 16 maja (2 półfinały i finał) w Hali Olimpijskiej.

To skoro Paryż został wywołany do tablicy, to ruszajmy na zachód. Paryż to stolica i największa aglomeracja Francji, położona w centrum Basenu Paryskiego, nad Sekwaną (La Seine). Miasto stanowi centrum polityczne, ekonomiczne i kulturalne kraju. Znajdują się tu liczne zabytki i atrakcje turystyczne, co powoduje, że Paryż jest co roku odwiedzany przez ok. 30 milionów turystów. W granicach administracyjnych Paryża zamieszkuje ponad 2 mln osób, w tzw. Wielkim Paryżu ok. 10 mln, a w całym zespole miejskim ponad 12 mln. Paryż, który stanowi osobny departament o numerze 75, jest jednocześnie stolicą regionu administracyjnego Île-de-France. Miasto ma układ koncentryczny z rozchodzącymi się gwiaździście bulwarami. Jego oś stanowi wcięta dolina Sekwany, która dzieli Paryż na dwie części: prawobrzeżną (północną) Rive Droite oraz lewobrzeżną (południową) Rive Gauche. Miasto w światowej kulturze zajmuje miejsce szczególne, nie tylko ze względu na to, że jest stolicą Francji i jednym z największych miast Europy i świata. To tu działają najbardziej znane domy mody, przybywają malarze i poeci. Wiele dzieł sztuki nawiązuje w swoim tytule czy treści właśnie do Paryża. Należą tu choćby wielkie dzieła literatury jak Katedra Marii Panny w Paryżu Victora Hugo,  Gra w klasy Julio Cortazara, czy współczesne bestsellery – Kod Leonarda da Vinci Dana Browna oraz Pachnidło Patricka Süskinda. W muzyce 31 Symfonia D-dur Wolfganga Amadeusza Mozarta, to po prostu Symfonia paryska, w Paryżu również toczy się akcja takich oper jak: La Traviata (Giuseppe Verdi), czy Cyganeria (Giacomo Puccini). Richard Heuberger akcję operetki Bal w operze także umiejscowił w Paryżu. Akcja wielu współczesnych filmów toczy się także w tej europejskiej metropolii.

Berlin to stolica, siedziba rządu  i największe miasto Niemiec. Zajmuje powierzchnię 890 km², zamieszkuje je blisko 3,5 mln osób. Jest największym po Londynie i Paryżu miastem w Unii Europejskiej. Berlin jest podzielony na dwanaście dzielnic. Przez przestrzeń miejską przepływają m.in. rzeki Sprewa i Hawela a ponadto znajduje się wiele jezior i zatok (w tym największe Müggelsee). Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1237 roku. Berlin pełnił rolę historycznej stolicy Brandenburgii, Prus, Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Po 1945 roku wschodnia część miasta była stolicą Niemieckiej Republiki Demokratycznej, natomiast pozostała tworzyła Berlin Zachodni - otoczoną murem (od 1961 r.) enklawę. Mówi się, że mur postawiono w ciągu jednej nocy, co nie jest do końca prawdą… technicznie. Tego dnia zostały "tylko" zablokowane granice pomiędzy sektorami. Często zbudowano tylko płoty lub zamurowano wejścia do domów mieszkalnych. W trakcie trwania budowy muru dochodziło wciąż do prób ucieczek, między innymi przez okna z domów stojących na granicy. Wkrótce zamurowano również okna w tych domach, a po przesiedleniu mieszkańców, domy te zburzono. Jednak mimo że „budowa” trwała jeszcze następne dni, fizycznie przedostanie się było już legalnie niemożliwe. Liczba ofiar muru pozostaje sporna. Nie udało się jej dokładnie ustalić, gdyż wypadki śmiertelne na granicy NRD były utajniane przez odpowiedzialnych urzędników państwowych. Prokuratura berlińska podała w roku 2000 liczbę udowodnionych śmiertelnych ofiar przemocy przy murze berlińskim wynoszącą 86 osób. Liczba ta została później zmieniona na 238, a potem na 190. Pierwszą ofiarą muru była Ida Siekmann, która zginęła 22 sierpnia 1961 wyskakując przez okno przy Bernauer Straße. Historię muru i ucieczek można oglądać w muzeum w miejscu dawnego przejścia Checkpoint Charlie.

Opuszczamy Europę i udajemy się do Japonii.  Osaka (大阪市, Ōsaka-shi) to trzecie co do wielkości miasto w Japonii. Leży w południowo-zachodniej części wyspy Honsiu w regionie Kinki (Kansai) nad zatoką Osaka na styku Morza Wewnętrznego i Oceanu Spokojnego, u ujścia rzeki Yodo. Jest stolicą prefektury o tej samej nazwie i częścią obszaru metropolitalnego Keihanshin zamieszkiwanego przez około 18 mln osób. Osaka jest jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych, handlowo-usługowych, kulturalno-naukowych i rozrywkowych w kraju, o niezwykle potężnym potencjale ekonomicznym, konkurującym z Tokio. Jest to także jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych i największych portów morskich w kraju. W latach 60. XX w. Osaka osiągnęła przedwojenne zaludnienie przekraczające 3 miliony mieszkańców. Jednakże wraz ze wzrostem kosztów utrzymania, zanieczyszczeniem powietrza, hałasem wewnątrz metropolii oraz rozbudową metra i kolei naziemnej wykraczającej poza granice miasta, coraz więcej mieszkańców zaczęło osiedlać się na przedmieściach w okolicznych miastach-satelitach. Obecnie Osakę zamieszkuje ponad 2,6 mln osób, co na powierzchni 222 km² daje gęstość zaludnienia prawie 12 tys. osób na 1 km². W ciągu dnia liczba ludności przebywającej w Osace waha się w granicach 3,6 – 3,8 mln, ponieważ znaczna część ludności z okolicznych miejscowości dojeżdża do pracy i szkół wyższych w Osace. Spośród około 118 tys. obcokrajowców zamieszkujących Osakę ponad 90 tys. stanowią Koreańczycy, skupieni głównie w dzielnicy Tsuruhashi.

(To jest jedyna wersja tej piosenki, jaką znalazłam w Internecie, najwyraźniej ten utwór jest jeszcze mniej znany, niż mi się wydawało. Mam nadzieję, że docenicie jego piękno mimo „zakłóceń” ze strony pana perkusisty, który nawiasem mówiąc nieźle sobie radzi i chwała mu, że wybrał ten utwór – inaczej nie mogłabym go Wam zademonstrować J)

Bangkok to stolica i największe miasto Tajlandii, położone w południowej części kraju nad rzeką Menam (ok. 40 km od jej ujścia do Zatoki Tajlandzkiej). Pełna nazwa Bangkoku w języku tajskim brzmi: กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยามหาดิลก ภพนพรัตน์ ราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์ มหาสถาน อมรพิมาน อวตารสถิต สักกะทัตติยะ วิษณุกรรมประสิทธิ์, czyli Krung Thep Mahanakhon Amon Rattanakosin Mahinthara Ayuthaya Mahadilok Phop Noppharat Ratchathani Burirom Udomratchaniwet Mahasathan Amon Piman Awatan Sathit Sakkathattiya Witsanukam Prasit, co w prostym tłumaczeniu oznacza: „Miasto aniołów, wielkie miasto, wieczny klejnot, niezdobywalne miasto boga Indry, wspaniała stolica świata wspomaganego przez dziewięć pięknych skarbów, miasto szczęśliwe, obfitujące w ogromny Pałac Królewski, który przypomina niebiańskie miejsce gdzie rządzi zreinkarnowany bóg, to miasto dane przez Indrę, zbudowane przez Wisznu.” Bangkok zajmuje obszar 1531 km². Jest 22 miastem co do liczby ludności na świecie. Jest jednym z najszybciej rosnących i najbardziej dynamicznie rozwijających się pod względem ekonomicznym miast w południowo-wschodniej Azji. Od zakończenia II wojny światowej liczba jego mieszkańców wzrosła dziesięciokrotnie. Obecnie zespół miejski zamieszkuje ok. 10 mln mieszkańców. Jest podzielony na 50 dzielnic, tzw. khet. Bangkok jest miastem zdecentralizowanym. Nie można obecnie wyznaczyć jednego ścisłego centrum, ale można wyróżnić w zależności od charakteru i wieku zabudowy różne ośrodki centralne. Według Światowej Organizacji Meteorologicznej Bangkok jest najgorętszym miastem świata. Jest on również jednym z najbardziej popularnych miast odwiedzanym przez turystów. W 2007 Bangkok gościł letnią uniwersjadę.

A teraz mały skok przez ocean i jesteśmy w Ameryce Południowej. Miasto Buenos Aires (Ciudad de Buenos Aires), nazywane także zgodnie z konstytucją od 1996 roku Autonomiczne Miasto Buenos Aires (Ciudad Autónoma de Buenos Aires) jest stolicą Republiki Argentyny. Jego nazwa znaczy Pomyślne Wiatry. Buenos Aires jest pod wpływem wiatrów - el pampero i la sudestada. Pierwszy wieje z południa, jest chłodny, występuje od czerwca do października. Zwykle wieje od kilku godzin do kilku dni i niesie duże ilości pyłu. W rejonie Buenos Aires pojawia się średnio w roku 12 razy. Często zaczyna się od burzy, po której następuje podmuch zimnego i suchego powietrza. Sudestada wieje z południowego wschodu, zwykle wiosną i jesienią. Jest wiatrem silnym, niosącym wilgotne powietrze. Czasami jest przyczyną powodzi w niżej położonych terenach, np. w dzielnicy La Boca. Licząc cały obszar aglomeracji (Wielkie Buenos Aires) jest drugim co do wielkości miastem w Ameryce Południowej i jednym z największych kompleksów miejskich na świecie. Granice miasta determinują: od wschodu i północnego wschodu rzeka La Plata, od południa i południowego wschodu municipio Riachuelo, a od północnego zachodu, zachodu i południowego zachodu autostrada A001. Prawie całe Buenos Aires znajduje się na Pampie. Większość mieszkańców używa języka hiszpańskiego i jest wyznania rzymskokatolickiego. Jest tu największe skupisko polonijne w całej Ameryce Południowej. W tętniącym życiem mieście znajduje się jedna z najbardziej ruchliwych i szerokich (200 metrów) ulic na świecie - Avenida 9 Julio. W 1936 roku wzniesiono przy niej imponujący, 70-metrowy obelisk, upamiętniający pierwszą nieudaną próbę założenia miasta. Równie ważna jest Avenida de Mayo, która z przylegającymi do niej ulicami (Calle Lavalle i Calle Florida) oraz dzielnicą Santa Fe tworzy Microcentro.

Seans L "Żądło"

Witajcie, słuchacze i czytacze.

Żądło to po angielsku Sting. Dziś audycja o nim – brytyjskim muzyku, kompozytorze i wokaliście, odznaczonym tytułem komandora Orderu Imperium Brytyjskiego.

Naprawdę nazywa się Gordon Matthew Sumner, a urodził się w Wallsend, robotniczej dzielnicy Newcastle w Anglii. Jest najstarszym z czworga dzieci małżeństwa Audrey Cowell i Ernesta Sumnera. Ma brata Philipa oraz dwie siostry: Angelę i Anitę. Został wychowany w tradycji religii rzymskokatolickiej (jego babka pochodziła z irlandzkiej rodziny). Naukę zaczął w szkole podstawowej St. Cuthbert's – katolickiej instytucji o bardzo surowych zasadach. Następnie zdał egzaminy wstępne na Uniwersytet Warwick w Coventry, by studiować filologię angielską. Wytrzymał tam jeden semestr i wrócił do Newcastle, gdzie przez pół roku pracował na budowie. Później pracował w administracji jako urzędnik w dziale zajmującym się podatkiem dochodowym. W latach 1971 - 1974 uczęszczał do szkoły o profilu pedagogicznym. Następnie przez dwa lata pracował jako nauczyciel w rzymskokatolickiej szkole podstawowej w Cramlington. Ale od najmłodszych lat chciał zostać muzykiem. Początkowo grywał z lokalnymi zespołami jazzowymi takimi jak Phoenix Jazzmen, Last Exit czy The Newcastle Big Band, którego działalność zapoczątkowała grupa studentów z miejscowego uniwersytetu pod koniec lat sześćdziesiątych. Największy sukces grupowy odniósł jednak z zespołem The Police, gdzie grał na gitarze basowej i śpiewał. Grupa wydała szereg znanych albumów i zdobyła 6 nagród Grammy na początku lat osiemdziesiątych. Ich ostatni album Synchronicity ukazał się w 1983 roku.

Sting zadebiutował solowo podczas czwartego koncertu dla Amnesty International we wrześniu 1981. Zaśpiewał tam słynne "Roxanne", "Message In A Bottle" oraz własną aranżację piosenki Boba Dylana - "I Shall Be Released". W 1982 roku wydał solowy singiel "Spread a Little Happiness" z filmowej produkcji pod tytułem "Syrop z siarki i piołunu" („Brimstone and Treacle”). Utwór był własną interpretacją utworu Vivian Ellis, z musicalu "Mr. Cinders" z 1920 roku i zaskakująco dobrze poradził sobie na brytyjskiej Top 20.  Swoją pierwszą oficjalną solową płytę, wydaną w 1985 roku Sting zatytułował The Dream of the Blue Turtles. Album nawiązywał swoją różnorodnością do tzw „białego albumu” grupy The Beatles, którym sam Sting był zafascynowany. Do jego nagrania Sting zaprosił grono muzyków jazzowych takich jak Kenny Kirkland, Darryl Jones, Omar Hakim czy Branford Marsalis. Ten potrójnie platynowy album dał Stingowi nominację do nagrody Grammy w kategorii “album roku” i zawiera takie przeboje jak "If you love somebody set them free", "Fortress around your heart", "Children's crusade", "Moon over Bourbon Street" czy "Russians".  

W 1985 roku Sting nagrał słynne chórki do piosenki  "Money for Nothing"  Dire Straits. Oprócz tego śpiewał również dla Milesa Davisa i Philla Collinsa, a także dołączył do Dire Straits na koncercie Live Aid i śpiewał "Do They Know It's Christmas?" z Band Aid. W 1986 roku został wydany album koncertowy – „Bring on the Night”, na którym znalazły się utwory z „The Dream of the Blue Turtles” i wcześniejszych okresów twórczości Stinga. Album został zekranizowany na VHS, później również na DVD i Blu-ray. W 1987 roku fani otrzymali kolejną płytę długogrającą Stinga.  Album wziął swój tytuł „Nothing Like the Sun” z fragmentu 130. sonetu Williama Shakespeare'a. Tytułowy cytat pada w utworze "Sister Moon" z tego albumu. Krążek został pokrył się platyną w Wielkiej Brytanii oraz dwukrotną w Stanach Zjednoczonych i zawiera takie wspaniałe utwory  jak "We'll Be Together", "Fragile", “They Dance Alone”, "Be Still My Beating Heart", który Sting zadedykował swojej niedawno zmarłej mamie, a także  "Englishman in New York".

Pora może wyjasnić wreszcie skąd wziął się jego pseudonim sceniczny. Sting wyjaśnia, że otrzymał swój pseudonim podczas występu z Phoenix Jazzmen. Na jednym z koncertów wystąpił w swetrze w czarno-żółte pasy. Lider grupy stwierdził, że „Gordon wygląda jak pszczoła/trzmiel” i stąd jego pseudonim. Sting tak się zżył ze swym pseudonimem, że podczas jednego z wywiadów, kiedy dziennikarz zwrócił się do niego po imieniu (czyli Gordon), Sting natychmiast odpowiedział: „My children call me Sting, my mother calls me Sting, who is this Gordon character?" (Moje dzieci nazywaja mnie Sting, moja mama woła na mnie Sting, kto to jest ten cały Gordon?”, a w innym stwierdził : “I was never called Gordon. You could shout Gordon in the street and I would just move out of your way” (Nikt nigdy do mnie Gordon nie mówi. Gdybys krzyknął za mna na ulicy “Gordon” to prawdopodobnie po prostu zszedłbym ci z drogi). Zimą 1988 roku ukazał się album "specjalny" - ”Nada Como el Sol”. Znalazło się na nim pięć utworów z poprzedniego albumu wykonywanych przez Stinga w języku hiszpańskim i portugalskim, mamy więc okazję posłuchać jeszcze czegoś z tego świetnego albumu. Niech to będzie jedna z moich ulubionych piosenek Stinga.

 Sting nadal nie przestawał współpracować z innymi artystami, w 1987 roku był to Gil Evans, który zorganizował nagranie piosenek Stinga z ogromnym zespołem, w 1988 Frank Zappa oraz orkiestra London Sinfonietta pod batutą Kenta Nagano, którzy wystawili "The soldier's tale" Igora Strawińskiego ze Stingiem w roli żołnierza. Sting nie poprzestaje na działalności muzycznej. Artysta bardzo aktywnie wspiera organizacje zajmujące się ochroną środowiska i akcjami humanitarnymi takie jak Amnesty International czy Fundacja Ochrony Lasów Tropikalnych. Jedna z żab odkryta w Kolumbii w uznaniu jego zasług została nazwana Dendropsophus stingi. Swoją współpracę z Amnesty International ocenił w 1986 roku tak: „I've been a member of Amnesty and a support member for five years, due to an entertainment event called The Secret Policeman's Ball and before that I did not know about Amnesty, I did not know about its work, I did not know about torture in the world.” Współpracując z Amnesty International brał udział w trasie “A Conspiracy of Hope” (na którą połączył sie znów z The Police), nagrał piosenkę Billie Holiday "Strange Fruit" na album charytatywny, przyłączył sie do sześciotygodniowej trasy koncertowej “Human Rights Now!”. Prócz tego Sting śpiewał też z Band Aid, na koncertach Live Aid i Live 8, przeciwstawiał się reżimowi Pinocheta w Chile, brał udział w koncercie na rzecz ofiar wybuchu wulkanu na karaibskiej wyspie Montserrat i ofiar ataków terrorystycznych z 11.09. oraz w wielu innych. To jeszcze jeden utwór z płyty „Nothing like the Sun”.

Sting lubi też występować na ekranie jako aktor, a jego dorobek filmowy jest dość obfity. W 1978 pojawił się w epizodycznej roli obok członków grupy Sex Pistols w filmie „Kto zabił Bambi?” (Who Killed Bambi?). Produkcja została wstrzymana przez wytwórnię i film nie został ukończony. Krótki fragment z udziałem Stinga zamieszczony został w dokumencie „Sex Pistols: Wściekłość i brud” („The Filth and the Fury”) z 2000 roku. Oficjalnie więc Sting zadebiutował w 1979 roku w filmie „Quadrophenia” Franca Roddama. Następnie zagrał jedną z głównych ról w dreszczowcu „Syrop z siarki i piołunu” („Brimstone & Treacle”, 1982), o którym już pisałam. Jedną z najgłośniejszych kreacji Stinga była postać Feyda-Rauthy w filmie science fiction Davida Lyncha, pt. „Diuna” (1984), nakręconym na podstawie głośnej powieści pod tym samym tytułem autorstwa Franka Herberta. Następnie zagrał w kolejnym filmie Franca Roddama, „Oblubienica Frankensteina” („The Bride”, 1985) – była to adaptacja powieści „Frankenstein, czyli nowy Prometeusz” Mary Shelley – oraz w głośnym dramacie „Obfitość” w reżyserii Freda Schepisi z Meryl Streep w roli głównej. Wystąpił również we włoskim dramacie „Julia i Julia” („Giulia e Giulia”, 1987) Petera Del Monte oraz pojawił się w epizodycznej roli "Heroicznego Oficera" w „Przygodach barona Munchausena” (1988) Terry'ego Gilliama. W 1995 r. zagrał w „Grotesce” („The Grotesque/Gentlemen Don't Eat Poets”) Johna-Paula Davidsona, zrealizowanej na podstawie powieści Patricka McGratha. W filmie „Burzliwy poniedziałek” („Stormy Monday”) zagrał właściciela klubu jazzowego, a akcja rozgrywała się w jego rodzinnym mieście, Newcastle. W 1998 również zagrał właściciela pubu w filmie Guya Ritchiego „Porachunki” („Lock, Stock and Two Smoking Barrels”). Sting występował także w produkcjach telewizyjnych (gościnnie w „Nowych przygodach Kapitana Planety”, „Simpsonach” i „Ally McBeal”) oraz teatralnych. W 1989 roku wystąpił w broadwayowskim musicalu „Opera za 3 grosze” w reżyserii Johna Dextera. W późniejszym okresie z przemysłem filmowym związany był przez swoją muzykę, przy czym zdarzyło mu się zagrać samego siebie w animowanym „Filmie o pszczołach” (2007).

Po śmierci swojego ojca (1989) Sting w 1991 roku wydał "żałobną" płytę zatytułowaną "The Soul Cages". Album pokrył się platyną w USA, złotem w Wielkiej Brytanii oraz Finlandii i zanotował czołowe lokaty w Europie. Piosenki z tej płyty są w pewnym sensie wspomnieniami z dzieciństwa, wyrażają emocje jakie czuł po stracie rodziców i jest to zdecydowanie najmroczniejszy album tego artysty. Pewnie dlatego tak bardzo mi się podoba, z tego albumu mam dużo ulubionych piosenek, takich jak „Why Should I Cry for You?”,  „Saint Agnes and the Burning Train”, „Mad About You”,  czy doskonała „When the Angels Fall”.

W latach 90tych Sting brał udział w wielu projektach. Pojawił się na albumie „Two Rooms: Celebrating the Songs of Elton John & Bernie Taupin”, poświęconym działalności tej dwójki, był narratorem na płycie i w telewizyjnej edycji sztuki “Piotruś i wilk”, nagrał własną wersję piosenki The Police "Demolition Man" do filmu pod tym samym tytułem, a potem wraz z Bryanem Adamsem i Rodem Stewartem nagrał piosenkę "All for Love" do filmu “Trzej muszkieterowie”, pomagał też wokalnie Tinie Turner na jej albumie “Wildest Dreams”.  Wersja piosenki "It's Probably Me" została wykorzystana w filmie „Zabójcza broń 3”, zaś "Shape Of My Heart" w filmie „Leon Zawodowiec”. Sting nagrał też swój drugi koncertowy krążek – „Acoustic Live in Newcastle” jesienią 1991 roku, w ramach trasy "The Soul Cages Tour". Na płycie znalazło się pięć utworów, w tym „Ain't No Sunshine” Billa Withersa. Nagranie wykonano w Wallsend - rodzinnej miejscowości Stinga.

Po przeprowadzce do Wiltshire, w 1993 roku Sting wydał swój kolejny album – „Ten Summoner's Tales”. Tytuł krążka stanowi grę słów opartą na prawdziwym nazwisku muzyka (Sumner) i nawiązuje do „Opowieści Canterburyjskich” Chaucera.  Album składa się z dwunastu utworów, dość luźno ze sobą powiązanych, których tematyka dotyczy głównie kwestii miłości i moralności. Z tego albumu najbardziej lubię utwór „Fields of Gold”, który chyba i Sting darzy specjalnymi uczuciami bo pod tym właśnie tytułem wydał w 1994 roku kompilację swoich utworów.

W 1996 roku wyszedł kolejny album Stinga, „Mercury Falling”. Zadebiutował dość wysoko, ale potem nie radził sobie na listach przebojów zbyt dobrze. Single z tej płyty to "You Still Touch Me",  "I'm So Happy I Can't Stop Crying" i "Let Your Soul Be Your Pilot". Album jest punktem zwrotnym w twórczosci Stinga według wielu krytyków, oznaczającym moment przejścia artysty od rockowych brzmień do bardziej dorosłej wersji jazzu. Album zaczyna się i kończy słowami “Mercury falling” – stąd nazwa. Zanim posłuchamy czegoś z tej płyty, jest do dobry czas na kilka słów o rodzinie Stinga. Oboje jego rodzice zmarli na raka w 1987 roku, a Sting nie pojawił się na żadnym z pogrzebów, uważając, że nagłośnienie jakie by temu towarzyszyło byłoby zakłóceniem uroczystości i byłby to brak szacunku dla rodziców. Był dwukrotnie żonaty, najpierw z aktorką Frances Tomelty, a później aktorką i producentką filmową Trudie Styler. Z obu tych małżeństw razem ma sześcioro dzieci: Joseph, Fuchsia Catherine, Bridget Michael, Jake, Eliot Pauline i Giacomo Luke. Eliot Pauline, nazywana Coco, jest wokalistką i załozycielką zespołu I Blame Coco, a Joseph, zwany Joe, jest liderem zespołu Fiction Plane.  To teraz utwór "Valparaiso", który był też użyty w filmie  White Squal z 1996 roku.

W 1999 roku ukazał się album „Brand New Day”, potrójnie platynowy, który przyniósł Stingowi nagrodę Grammy za piosenkę tytułową. Z tego albumu pochodzi też świetna piosenka „Desert Rose”, za którą w pewnym momencie Sting został mocno skrytykowany, ponieważ pojawił się z nią w reklamie Jaguara. W roku 2001 nastąpiły kolejne sukcesy: piosenka "After The Rain Has Fallen" panowała na Top 40, a "She Walks This Earth (Soberana Rosa)" z  “A Love Affair: The Music Of Ivan Lins” dała Stingowi kolejną nagrodę Grammy. Rok 2002 też był dla niego bardzo dobry: Golden Globe Award za “Until...” z filmu “Kate and Leopold”, Brit Award za Outstanding Contribution to Music (czyli ogromny wkład w rozwój muzyki), Emmy Award za Sting in Tuscany... All This Time (CD i DVD z ulubionymi piosenkami własnymi Stinga, nagrany dokładnie 11 września 2001, co miało na to nagranie wielki wpływ, między innymi powodując zmianę tytułu, który pierwotnie miał brzmieć On such a night), latem został też wprowadzony do Songwriters Hall of Fame i otrzymał Order Imperium Brytyjskiego. Czas posłuchać czegoś z albumu “Brand New Day”, niech to będzie “A Thousand Years”, piosenka rozpoczynająca album z koncertu, wprawdzie nie ze Spodka w Katowicach, gdzie byłam osobiście, tylko z Los Angeles, ale zaśpiewał równie pięknie. J

To może teraz jeszcze parę słów o Stingu prywatnie. Ma kilka domów i posiadłości na całym świecie, miedzy innymi apartament w Nowym Jorku, elżbietańską posiadłość Lake House, wiejski dom i 60 akrów ziemi koło Salisbury, chatę na angielskich Mazurach czyli w Lake District, dom letni w Malibu, posiadłośc w Toskanii, dom na Karaibach i dwa domy w Londynie – na Highgate i The Mall. Jego majątek oblicza się na 180 milionów funtów i jest jednym z dziesięciu najbogatszych Brytyjczyków w muzyce. Jest fanem Newcastle United. Od lat jest zapalonym szachistą. W 2000 roku rozegrał partię z utytułowanym Garrim Kasparowem, jednak przegrał. Biega codziennie, ćwiczy aerobik oraz yogę. Przestrzega diety makrobiotycznej.

W 2003 roku wyszła kolejna jego płyta „Sacred Love”, na której współpracował z hip-hopową artystką Mary J.Blige oraz mistrzynią sitar Anoushką Shankar. Za piosenkę "Whenever I Say Your Name" opartą na utworze Jana Sebastiana Bacha Praeambulum 1 C-Major dostał nagrodę Grammy. Album nie miał wielkiej ilości przebojów, ale w styczniu nastepnego roku był już platynowy.

Kolejne lata to dalsza intensywna działalnośc Stinga: autobiografia “Broken Music”, trasa koncertowa Sacred Love, współparaca z Black Eyed Peas, występ na Live 8, a potem hiszpańska wersja “Fragile” czyli  "Fragilidad" nagrana na płytę Rhythms Del Mundo "The Buena Vista Sound" (poprzednio znani jako the Buena Vista Social Club).

W październiku 2006 wypuścił album, który z jednej strony miał dość skrajne opinie, ale z drugiej strony zapewnił mu stałe miejsce w kręgach muzyki klasycznej. Mowa o Songs from the Labyrinth, albumie z muzyką kompozytora z czasów elżbietańskich Johna Downlanda. Współpracował na nim z bośniackim mistrzem lutni Edinem Karamazowem. Zobaczymy teraz panów w akcji, Dziesiąty Międzynarodowy Festiwal Gitarowy, Belgrad, 2009.

W 2007 Sting i The Police połączyli się i ruszyli w trasę koncertową The Police Reunion Tour, która rozpoczeła się w maju w Vancouver i trwała ponad rok, obejmując Amerykę Północną i Południową, Europę, Australię i Japonię, a zakończyła się w Madison Square Garden w sierpniu 2008. W lutym 2009 Sting wszedł do studia aby zacząc pracę nad albumem If on a Winter's Night..., wydanym w październiku tego samego roku. W tym samym miesiącu grał też koncerty sponsorowane przez UNICEF w Uzbekistanie.

Ostatnią jego płytą jest album “Symphonicities” wydany w 2010 roku i połączony z trasą koncertową Symphonicity Tour, obejmującą ponownie Amerykę Południową, Europę, Australię i Japonię oraz Koreę. Płyta zawiera stare nagrania Stinga w nowych wersjach nagranych z Royal Philharmonic Concert Orchestra. Ogólnie nie przepadam za symfonicznymi wersjami utworów, większość po prostu nie nadaje się do takiego opracowania. Są jednak takie, które się bardzo nadają. Zostawiam Was na Bourbon Street w Poznaniu, jest 20 września 2010.

Seans XLIX Szalone lata sześćdziesiąte

Witajcie słuchacze i czytacze.

Czy ktoś z Was przeżył lata sześćdziesiąte? Jeśli tak – zazdroszczę. Ja nie miałam okazji z nich skorzystać, ale z opowieści wynika, że były to wspaniałe lata. J Zaproponuję dziś kilka myśli na temat tamtych czasów i oczywiście porcję muzyki z tych lat.

W latach 60. gwałtowne uprzemysłowienie, rozwój technologii, niekontrolowana migracja ze wsi do miast i postęp w dziedzinie medycyny przyczyniły się do znaczącej poprawy warunków życia całych społeczności, szczególnie w Europie Zachodniej i w Japonii, w których zmiany te dokonały się najszybciej. Nad społeczeństwami krajów wysokorozwiniętych przestały już wisieć widma głodu, braku miejsca zamieszkania, bezrobocia i śmiertelnych epidemii. Podstawowe potrzeby człowieka zostały już w pełni zaspokojone, dlatego też w duchu rozwijającego się pracoholizmu i konsumpcjonizmu, wielu ludzi, zwłaszcza młodych, zaczęło zdawać sobie sprawę z ograniczeń wolności jednostki przez władzę pieniądza i z ubocznych skutków modernizacji. Z jednej strony wszechobecny dobrobyt i konsumpcjonizm, dynamiczny rozwój wielkich aglomeracji i znaczące osiągnięcia technologiczne. Z drugiej zaś wciąż powszechna dyskryminacja mniejszości etniczno-rasowych, bieda w poprzemysłowych miastach i w dzielnicach zamieszkanych przez imigrantów, brak wystarczających świadczeń socjalnych dla robotników i degradacja środowiska naturalnego. Uczuciom dumy z postępu cywilizacyjnego towarzyszyły uczucia niespełnionych nadziei, niepewności jutra i strachu przed przyszłością, czy też trudności odnalezienia się we współczesnym, niezwykle szybko zmieniającym się świecie. Zarówno amerykańska, europejska, australijska jak i japońska młodzież urodzona w powojennym boomie demograficznym i przyzwyczajona do życia w luksusie, nie znała trudności okresu wojennego, a wartości i zasady ważne dla ich rodziców, dla nich nie miały tak istotnego znaczenia. Rodzice, szkoły, uczelnie i kościoły próbowały kontrolować zachowania młodzieży, narzucać im swoje systemy wartości i poglądy oraz zmuszać do uznawania tych zasad moralnych i etycznych, które wyznawała ogromna większość danego społeczeństwa. Ale osoby nastoletnie i dwudziestoletnie miały poczucie własnej tożsamości, wolały samodzielnie poszukiwać sensu życia i podążać własnymi ścieżkami. Dokonała się rewolucja obyczajowa.

  

W latach sześćdziesiątych  powszechnym zjawiskiem były rewolty studenckie. Było to zjawisko ogólnoświatowe, zauważalne nie tylko w kapitalistycznych krajach wysokorozwiniętych, które szczególnie nasiliło się w latach 1968 i 1969. Dla studentów decydującą przyczyną buntów był konflikt wokół systemu nauczania w szkołach wyższych. Studenci byli ludźmi dorosłymi i choć niektórzy wciąż pozostawali na utrzymaniu rodzin, to jednak w sporej części pracowali dorywczo i nierzadko dysponowali większymi, lub przynajmniej porównywalnymi majątkami, jak ich rodzice. Brali czynny udział w życiu politycznym, ale nie mieli wpływu na własne uczelnie, gdzie obowiązywały stare programy studiów, które nie przygotowywały do życia i pracy zawodowej, jak i kompletnie ograniczały indywidualne myślenie i nie pozwalały na rozwijanie własnych, niepowtarzalnych umiejętności. Studia miały charakter bardzo sformalizowany i niedostosowany do aktualnych potrzeb. Panowało w nich pełne uzależnienie od zwierzchności akademickiej i młodzież nie była dopuszczana do głosu. Studenci pragnęli zwiększyć swój udział w zarządzaniu uczelniami. Występowali przeciwko np. zbyt małej ilości miejsc w stosunku do kandydatów na studia, rosnącym opłatom za edukację na szczeblu wyższym, formom oceniania i korupcji wśród władz akademickich. Manifestowali także sprzeciw wobec całych aparatów państwowych i zwłaszcza w krajach zachodnioeuropejskich i w Japonii wiązali się ze środowiskami anarchokomunistycznymi. Tak duże konflikty międzypokoleniowe i kontrasty społeczne doprowadzały do nierzadkich wybuchów strajków i demonstracji studenckich przeciwko tradycyjnym wartościom społecznym i kulturowym oraz administracji i instytucjom państwowym ograniczającym swobodę działania.

Obok nastolatków i studentów w obronie swoich praw stawały również kobiety i mniejszości seksualne. Równouprawnienie nie we wszystkich społeczeństwach było sprawą oczywistą. Nawet w tak demokratycznych krajach, jak Stany Zjednoczone, Kanada czy Szwajcaria, kobiety stykały się z nierównością i z dyskryminacją. Ale oprócz walki o zniesienie ostatnich przepisów segregujących człowieka ze względu na płeć, feministki walczyły także o większy udział w życiu publicznym, o równe szanse zawodowe, o prawo do planowanego rodzicielstwa i o wprowadzenie obiektywnej edukacji seksualnej do szkół. Domagały się również zwrócenia uwagi na tak poważne i powszechne problemy, jak molestowanie seksualne, gwałt i przemoc domowa. Zakładały na niespotykaną dotąd skalę schroniska dla kobiet i dzieci wykorzystywanych seksualnie i maltretowanych fizycznie czy psychicznie przez członków swych rodzin. W większości społeczeństw kobiety wciąż były utożsamiane ze stereotypowymi rolami wiernych małżonek i opiekuńczych matek, od których oczekiwano przedmałżeńskiej niewinności seksualnej, uległości wobec mężczyzn, sumienności w wykonywaniu prac domowych i wybitnego poświęcania się rodzinie. Feministki drugiej fali starały się skutecznie zmienić ten ścisły podział ról głosząc hasła budzenia świadomości oraz teorie z zakresu socjologii płci zwiastując tym samym utworzenie w przyszłości nowego kierunku akademickiego, jakim jest gender studies. Towarzyszyły temu liczne kampanie, strajki i zakładanie organizacji feministycznych. Ponadto druga fala feminizmu angażowała się we wzbogacenie kultury i cywilizacji wartościami kobiecymi, np. poprzez twórczość artystyczną i działalność licznych stowarzyszeń czy fundacji. Zakładały kobiece wydawnictwa, czasopisma, księgarnie, kawiarnie, teatry, zespoły muzyczne, stacje radiowe, stacje telewizyjne i grupy filmowe. Najbardziej znanym symbolem amerykańskiego feminizmu drugiej fali stała się Betty Friedan, która w książce „Mistyka kobiecości” dała do zrozumienia, że kobiety nie powinny wstydzić się swych marzeń i ambicji związanych z wykształceniem i karierą zawodową.

Wyzwalające się kobiety coraz wyraźniej buntowały się przeciwko podwójnym standardom normatywnym, zgodnie z którymi w sferze seksualnej mężczyznom wolno było wiele, a kobietom nic. Zaczęły one odrzucać seks w rozumieniu wyłącznie reprodukcyjnym i obowiązku pożycia małżeńskiego, a zaczęły się domagać czerpania z niego także satysfakcji. W związku z tym wiele młodych kobiet otwarcie manifestowało swoje zainteresowanie mężczyznami i sprawami związanymi z seksualnością człowieka. Dokonywała się rewolucja seksualna. Kobiety przełamywały wymuszoną przez społeczeństwo skromność i niewinność coraz chętniej prowokując i szokując obscenicznym zachowaniem i wyglądem. Ubierały się w wydekoltowane bluzeczki i niezwykle popularne w tym czasie spódniczki mini, które z każdym sezonem coraz bardziej odkrywały uda. Robiły sobie wyzywające makijaże, paliły papierosy, piły alkohol i zażywały narkotyki, a w mowie posługiwały się wulgaryzmami. Nie wracały na noce do domów, lub sprowadzały sobie do nich kochanków i przygodnych partnerów seksualnych. Dziewictwo i wstrzemięźliwość seksualna przestały być modne, a nawet stały się powodem do wstydu. Taki wizerunek kobiety kreowały także kino, media i muzyka. Ruszyła wielka kampania na rzecz legalizacji cywilnych rozwodów, antykoncepcji i aborcji.

Jeśli chodzi o mniejszości seksualne, to przepisy prawne zakazujące praktyk homoseksualnych wciąż funkcjonowały w niektórych krajach Zachodu. Znaczna większość „ujawnionych” gejów, lesbijek, biseksualistów, transwestytów czy transseksualistów stykała się z powszechną dyskryminacją i nietolerancją w rodzinach, miejscach zamieszkania czy w miejscach pracy. Pozostali zmuszeni byli do szukania pomocy wśród poradni psychoterapeutycznych i podejrzanych ośrodków religijnych, zakładania „fikcyjnych rodzin” i prowadzenia podwójnego życia, lub życia w izolacji i samotności. W walce ze zmianą sytuacji mniejszości seksualnych miała służyć aktywna działalność zakładanych organizacji broniących praw LGBT. W radiu i telewizji po raz pierwszy zaczęto emitować audycje publicystyczne i edukacyjne oraz wywiady poświęcone gejom czy lesbijkom. Zaś codzienna prasa i kolorowe czasopisma pomagały w wydostaniu się środowiska gejowskiego z podziemi. Zainteresowanie życiem społecznym, rodzinnym i seksualnym osób LGBT stale rosło, dzięki czemu zwrócono uwagę na ich rzeczywiste problemy. Osoby o orientacji innej niż heteroseksualna, stały się także natchnieniem dla wielu artystów. Kino, literatura, malarstwo i muzyka szybko przepełniły się wątkami homoseksualnymi. Czerwiec 1969 roku okazał się przełomowym dla mniejszości seksualnych, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Wtedy to klienci gejowskiego klubu Stonewall Inn w nowojorskiej dzielnicy Greenwich Village po raz pierwszy zaprotestowali przeciwko nalotowi policji i nieuzasadnionemu aresztowaniu kilku osób. Opór ten doprowadził do 3-dniowych zamieszek na ulicach dzielnicy, w których udział wzięło tysiące osób. Wydarzenie to odbiło się szerokim echem w całym zachodnim świecie i było pierwszym wspólnym oporem większej grupy mniejszości seksualnych przeciwko władzom, gdyż geje i lesbijki nigdy wcześniej nie działali razem. Pod wpływem tego, w niektórych miastach Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i Europy Zachodniej zaczęły odbywać się pierwsze manifestacje Gay Pride. Początkowo manifestacje te, zwłaszcza w Europie przypominały upolitycznione pikniki, niewielkie wiece i krzykliwe protesty uliczne. Dopiero z czasem przerodziły się w olbrzymie i barwne parady taneczne. W ciągu kilku lat w krajach Zachodu uformował się potężny i niezwykle wpływowy ruch LGBT. Do orientacji homoseksualnej lub biseksualnej zaczęło się przyznawać wielu artystów, intelektualistów i działaczy społecznych.

W latach sześćdziesiątych trwała nadal zimna wojna, która jednak w tym okresie nabrała „rumieńców” w postaci wojny w Wietnamie. Na mocy porozumień genewskich z 1954 roku Wietnam został tymczasowo podzielony wzdłuż 17. równoleżnika. Na północy powstało komunistyczne państwo pod nazwą Demokratyczna Republika Wietnamu (DRW), a na południu niekomunistyczne państwo pod nazwą Republika Wietnamu (RW).  O dalszych losach całego kraju miały, zgodnie z postanowieniami konferencji, zadecydować przeprowadzone w przyszłości (1956) wolne wybory. Wybory się nie odbyły, a w Wietnamie Południowym do głosu zaczęli też dochodzić komuniści. Początkowo amerykańskie zainteresowanie Wietnamem były niewielkie, jednak Amerykanie obawiali się, że zajęcie przez komunistów całego Wietnamu będzie krokiem na drodze do stopniowego opanowania przez nich całej Azji. Po serii akcji rozpoznawczych i dywersyjnych a także przesłaniu wojsk w okolicę Wietnamu, 4 sierpnia 1964 nastąpiły dziwne zawirowania na wodach u wybrzeży Wietnamu Północnego, które często nazywa się mistyfikacją rządu USA w celu „Zrobienia porządku” w Wietnamie. Nie owijając w bawełnę – żołnierzom amerykańskim na niszczycielach wydawało się, że są atakowani torpedami, więc otworzyli ogień do wyimaginowanych celów. Lyndon Johnson skomentował to w słowach do podsekretarza stanu George'a Balla: „ci marynarze chyba strzelali do latających ryb”. Niemniej 7 sierpnia Senat USA zatwierdził rezolucję w sprawie Zatoki Tonkińskiej, która dawała pozwolenie prezydentowi Johnsonowi na eskalację działań zbrojnych przeciw Wietnamowi Północnemu. Wyniki głosowania w Kongresie – 416 „za”, nikt się nie wstrzymał i nikt nie był przeciw. W Senacie „za” głosowało 88 senatorów, a 2 było „przeciw”. Jak wiadomo, USA wojnę przegrały z kretesem, choć dotąd pewnie część oburzyłaby się na takie słowa i usiłowała użyć jakiś eufemizmów np. o „pozostawieniu spraw w rękach narodu wietnamskiego”. Straty zaangażowanych w konflikt stron były ogromne. Wietnam Południowy stracił 196 863 zabitych i 502 tysiące rannych, Stany Zjednoczone 58 152 zabitych, 313 tysięcy rannych. Wojna w Wietnamie poważnie zachwiała w społeczeństwie amerykańskim pewność siebie i wiarę we własne możliwości. Przez następne dwadzieścia lat w amerykańskiej polityce istniał "syndrom Wietnamu", czyli niechęć do angażowania sił amerykańskich w jakiekolwiek długotrwałe działania zbrojne w krajach Trzeciego Świata.

Inne wydarzenia lat sześćdziesiątych to (z polityki) kryzys kubański związany z obecnością rakiet radzieckich na Kubie, Sobór watykański II (lata 1962-1965), zdławienie rewolucji w Czechosłowacji przez wojska Układu Warszawskiego oraz wzrost popularności organizacji lewicowych. Dokonano pierwszej transplantacji serca (1967 – Christiaan Barnard), odbywały się też pierwsze próby połączeń internetowych.  W USA szalała subkultura hippisów ( której poświęciłam niedawno całą audycję ), a najważniejsze wydarzenia z nią związane to festiwale w Monterey i Woodstock. Powszechnie stosowano narkotyki i substancje psychoaktywne, u szczytu sławy było LSD. Subkultura ta była oczywiście również obecna w Europie i tu największym wydarzeniem był festiwal na wyspie Wight. W Wielkiej Brytanii pojawiły się też subkultury  modsów i rockersów, ale najważniejszym zjawiskiem była beatlemania. Swój pierwszy album Please Please Me Beatlesi nagrali 11 lutego 1963. Kompozycja Lennona, również zatytułowana Please Please Me, stała się pierwszym hitem zespołu. W lutym 1964 kompozycją I Want to Hold Your Hand Beatlesi w końcu podbili największy rynek fonograficzny – Amerykę. Zespół bił też rekordy oglądalności, a na koncertach dochodziło do scen masowej histerii. Oto próbka. J

Lata sześćdziesiąte XX wieku to rozwój pop –artu, a jego ikoną jest Andrew Warhol. Urodził się 6 sierpnia 1928 r. w Pittsburgu w Pensylwanii jako Andrew Warhola. Jego rodzice, Andrij (Andrew) Warhola i Ulija (Julia) Justyna Zavacka (nazwisko Warhola zmienili na Warhol po przyjeździe do USA), byli imigrantami z klasy robotniczej. Pochodzili z mniejszości grekokatolików łemkowskich z wioski Miková, usytuowanej na północy Słowacji. Warhol studiował projektowanie użytkowe na Carnegie Mellon University w Pittsburgu. W 1949 r. przeprowadził się do Nowego Jorku, który był międzynarodowym centrum artystycznym. W latach 60. zaczął używać sitodruku do produkcji obrazów ze znanymi amerykańskimi produktami, np. zupą Campbell's i Coca-Colą. Szukał sposobu nie tylko na tworzenie sztuki posługującej się produktami kultury masowej, ale chciał przede wszystkim produkować masowo sztukę. Mówił, że chce być jak maszyna. W swoim atelier, The Factory, zatrudniał i nadzorował artystów, zaangażowanych w produkcję druków, butów, filmów, książek, itp. Większość rzeczy wytwarzanych przez Andy'ego Warhola obracała się wokół konceptu szeroko pojętej kultury amerykańskiej. Malował pieniądze, jedzenie, damskie obuwie, ważne osobistości i gwiazdy, wycinki z gazet oraz przedmioty codziennego użytku. Według niego, te właśnie wyobrażenia reprezentowały kulturalne wartości Stanów Zjednoczonych. Warhol jest najbardziej znany z powiedzenia: „In the future everyone will be famous for 15 minutes.”(W przyszłości każdy będzie sławny przez 15 minut.)

Pora na małą wyliczankę najsłynniejszych ludzi tamtych lat: Leonid Breżniew, Fidel Castro, Nicolae Ceausescu, Nikita Chruszczow, Winston Churchill, Charles de Gaulle, Dwight Eisenhower, Elżbieta II, Elżbieta Bowes-Lyon, Francisco Franco, Indira Gandhi, Ernesto Guevara, Hirohito, Hồ Chí Minh, John Fitzgerald Kennedy, Robert Kennedy, Kim Ir Sen, Martin Luther King, Malcolm X, Mao Zedong, Richard Nixon, Nelson Rockefeller, Woody Allen, Fred Astaire, Brigitte Bardot, Ingmar Bergman, Ingrid Bergman, Marlon Brando, Charlie Chaplin, Sean Connery, Francis Ford Coppola, Brian de Palma, Walt Disney, Clint Eastwood, Aleksander Ford, Clark Gable, Audrey Hepburn, Alfred Hitchcock, Anthony Hopkins, Stanley Kubrick, Bruce Lee, Dean Martin, Marilyn Monroe, Paul Newman, Jack Nicholson, Leslie Nielsen, Roman Polański, Sydney Pollack, Robert Redford, Twiggy, John Wayne, Orson Welles, Samuel Beckett, Agatha Christie, Thomas Stearns Eliot, Ian Fleming, William Golding, Ernest Hemingway, Gabriel García Márquez, Igor Newerly, Mario Puzo, Jean-Paul Sartre, John Steinbeck, J.R.R. Tolkien, Muhammad Ali. Sporo ich, prawda? Mnie z tym czasem najbardziej kojarzą się bracia Kennedy, Marilyn Monroe – odwieczny  symbol seksu, szczuplutka modelka Twiggy i Martin Luther King mówiący „I had a dream”.

Wracamy do wydarzeń, bo w tych latach Amerykanie wysłali człowieka na Księżyc . Podstawowe założenia programu - lądowanie człowieka na Srebrnym Globie i jego bezpieczny powrót na Ziemię - Kennedy wyłożył podczas przemówienia przed Kongresem 25 maja 1961 roku. Stany Zjednoczone, zaniepokojone sukcesami ZSRR w trwającym amerykańsko-radzieckim wyścigu w kosmos (pierwszy sztuczny satelita Ziemi, pierwszy człowiek na orbicie okołoziemskiej), wdrażając program Apollo zamierzały przejąć w tej rywalizacji inicjatywę. Mając za cel lądowanie na powierzchni Księżyca, projektanci stanęli przed wyzwaniem pogodzenia ze sobą minimalizacji ryzyka utraty zdrowia i życia przez astronautów, braku ich umiejętności oraz ograniczeń stosowanej technologii. Program Apollo składał się z jedenastu lotów załogowych, począwszy od Apollo 7, skończywszy na Apollo 17. Wszystkie starty odbywały się z położonego na przylądku Canaveral Centrum Kosmicznego im. Johna F. Kennedy'ego. Misje Apollo 2 do Apollo 6 były bezzałogowymi lotami testowymi. Apollo 1 był planowanym załogowym lotem, niestety trening przed startem zakończył się pożarem kabiny, w której zginęło trzech członków załogi. Loty Apollo 7 i Apollo 9 były ziemskimi misjami orbitalnymi, Apollo 8 i Apollo 10 były księżycowymi misjami orbitalnymi, pozostałe sześć lotów (poza Apollo 13) zakończyły się lądowaniem na Księżycu. Najważniejsza z nich wszystkich to Apollo 11, który z trzema członkami załogi (Neil Armstrong, Edwin Aldrin, Michael Collins) wylądował 16 lipca 1969 na Mare Tranquillitatis.“One small step for a man, one giant leap for mankind” – powiedział Neil robiąc pierwszy krok na powierzchni Księżyca. (Jeden mały krok człowieka, jeden ogromny skok dla ludzkości)

 

U naszych południowych sąsiadów też miały miejsce wydarzenia, które znalazły się na stałe w podręcznikach historii. 9 kwietnia 1968 r. ogłoszony został przez Komitet Centralny KPCz program działania, nazywany popularnie „programem otwartych drzwi”. Program zakładał iż rząd nie będzie wywierać nacisku na społeczeństwo, lecz mu służyć, że mogą istnieć niezależne stronnictwa i organizacje społeczne, a także, iż należy skończyć z kłamliwą propagandą, ograniczyć cenzurę, znormalizować stosunki z Kościołem rzymskokatolickim, zreformować gospodarkę, ograniczyć wpływy sił bezpieczeństwa i ustanowić federacyjną strukturę państwa. Demokratyzacja W CSRS wywołała rosnący niepokój Kremla i źle skrywaną nienawiść w partiach satelickich. Podjudzany przez Gomułkę i Ulbrichta Kreml zareagował histerycznym atakiem.  Począwszy od wiosny 1968 r. kierownictwo czechosłowackie zmuszane bało do nieustannego tłumaczenia się ze swoich decyzji przed rozmaitymi delegacjami „bratnich państw”. Stwierdzono, że socjalizm w Czechosłowacji został zagrożony przez reakcję, co nie jest problemem wyłącznie państwa Czechosłowackiego, ale wszystkich krajów wspólnoty socjalistycznej, które mają prawo (jeśli nie obowiązek) udzielić mu pomocy środkami, jakie uznają za stosowne. Przywódcy 5 państw Układu Warszawskiego zdecydowali się na przeprowadzenie operacji „Dunaj”, czyli na zbrojną inwazję na Czechosłowację w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 r., oficjalnie na prośbę grupy anonimowych członków rządu i KC KPCz. Wkroczenie wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji wywołało na Zachodzie powszechne oburzenie, jednak wobec faktu, iż sprawa dotyczyła wewnętrznych spraw obozu komunistycznego, nie nastąpiła żadna większa akcja dyplomatyczna. Pomimo protestów społeczeństwa Czechosłowackiego, których symbolem stało się samospalenie w Pradze – 16 stycznia 1969 r. – studenta Jana Palacha, nowe władze rozpoczęły wprowadzenie w życie polityki tzw. normalizacji, równoznaczną z restauracją totalitarnych porządków. W jej wyniku przywrócono cenzurę, pozbawiono pracy nieprawomyślnych naukowców, odbierając wielu z nich środki do życia i zmuszając do poniżających zajęć zarobkowych. Doprowadzono do emigracji około 150 tyś osób, a na fali rozrachunków wewnątrzpartyjnych usunięto z KPCz blisko pół miliona członków oskarżanych o „rewizjonizm”, niektórym z ich wytoczono nawet procesy sądowe.

To tyle na dziś. Jak zapewne zauważyliście, tym razem cała audycja poświęcona była zagranicy. W Polsce lata sześćdziesiąte też obfitowały w piękna muzykę, więc możecie się spodziewać, że kiedy przyjdzie czas na następna audycję „wehikułu czasu” to pozostaniemy na razie w tym samym czasie, zmienimy tylko miejsce. To na koniec jeszcze trochę pozytywnych wibracji, jak na szalone lata przystało. J