Seans LI "Pojedźmy daleko"

Witajcie słuchacze i czytacze.

Ruszamy w podróż! Trochę po Polsce, trochę po Europie, trochę po świecie. Zaczynamy od stolicy.

Warszawa, miasto stołeczne, stolica i największe miasto Polski, położone w środkowo-wschodniej części kraju, na Mazowszu, nad Wisłą. Od 2002 r. miasto stołeczne Warszawa jest gminą miejską mającą status miasta na prawach powiatu. Warszawa jest ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym na skalę europejską. Mieszczą się w niej siedziby parlamentu, Prezydenta RP, Rady Ministrów i innych władz centralnych. Warszawa jest także stolicą województwa mazowieckiego. Warszawa jest jedynym miastem w obecnych granicach Polski odznaczonym Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (a drugim w historii Polski miastem po Lwowie). Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 720 398 zameldowanych mieszkańców w grudniu 2010 r.) i powierzchni (517,24 km² łącznie z Wisłą).

Tomaszów Mazowiecki (do 1926 Tomaszów) to miasto i gmina w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim. Szóste co do wielkości, a czwarte co do ludności miasto w województwie. Tomaszów Mazowiecki leży w Dolinie Białobrzeskiej, nad Pilicą, Wolbórką, Czarną i Piasecznicą, w pobliżu Zalewu Sulejowskiego, na skraju Puszczy Pilickiej. Według danych z 30 czerwca 2010 r. miasto miało 65 375 mieszkańców. Miasto położone jest w dwóch regionach historyczno-kulturowych, bowiem dzielnice po lewej stronie Pilicy to Mazowsze natomiast po prawej stronie rzeki to Małopolska. Rozwój Tomaszowa Mazowieckiego wiąże się z rewolucją przemysłową XIX w. Został on założony przez hrabiego Antoniego Ostrowskiego, który nazwał osadę na cześć swojego ojca Tomasza. Zalążkiem przyszłego miasta były powstałe w 1788 r. piece hutnicze w nadpilickich lasach. Intensywny rozwój miasta nastąpił w latach 1822–1823, kiedy to hrabia Ostrowski postawił na włókiennictwo. W 1824 r. Tomaszów otrzymał prawa osady fabryczno-handlowej, a 6 lipca 1830 Tomaszów uzyskał prawa miejskie. Obecnie jest to duży ośrodek przemysłu włókienniczego, ceramicznego, maszynowego, odzieżowego, metalowego, skórzanego oraz usług.

Pora ruszyć w góry. Zakopane  od dawna nazywane jest nieformalnie zimową stolicą Polski. Jest to miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Ma ponad 25tys. mieszkańców i jest drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem Podhala. Zakopane jest największym ośrodkiem miejskim w bezpośrednim otoczeniu Tatr, dużym ośrodkiem sportów zimowych, W granicach administracyjnych miasta znajduje się także znaczna część Tatrzańskiego Parku Narodowego (od Doliny Suchej Wody do Doliny Małej Łąki). Pod koniec XIX wieku Zakopane stało się ośrodkiem kulturalnym, odwiedzanym (lub zamieszkanym) przez takie sławne postacie polskiej kultury jak: Henryk Sienkiewicz, Władysław Orkan, Stanisław Witkiewicz, Stefan Żeromski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz i inni. Stanisław Witkiewicz (ojciec) jest autorem tzw. stylu zakopiańskiego (zwanego też od jego nazwiska witkiewiczowskim) w budownictwie. Z pobytem letników a później także osiedlającej się w Zakopanem inteligencji nastąpił rozwój turystyki i taternictwa. W 1873 r. zawiązało się Towarzystwo Tatrzańskie, którego celem było propagowanie wiedzy o Tatrach, badanie ich, ułatwienie turystyki, ochrona przyrody i popieranie miejscowego rozwoju. Wśród inicjatorów powstania Towarzystwa był Tytus Chałubiński. Rozwój taternictwa i powtarzające się wypadki były powodem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1909). Inicjatorem jego powstania był przede wszystkim Mariusz Zaruski. Z pobytem letników związana jest także historia teatru w Zakopanem. Pierwsze przedstawienia wystawiane były przez zespoły amatorskie tworzone przez gości. Powołany w 1900 r. Związek Przyjaciół Zakopanego zainicjował powstanie stałego teatru amatorskiego, a od 1904 sezonowego zespołu zawodowego. W Zakopanem występowała Helena Modrzejewska, Antonina Hoffman, Irena i Ludwik Solscy i inni. Do najsławniejszych zabytków Zakopanego zaliczane są: barokowy drewniany kościółek obok zabytkowego Cmentarza Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku; zabytkowa góralska zabudowa drewniana; budowle w stylu zakopiańskim; wille (np. Koliba, Pod Jedlami, Atma i inne).

  

Teraz trochę Europy Wschodniej. Kijów został założony na początku V wieku jako placówka handlowa na szlaku łączącym Konstantynopol ze Skandynawią. W okresie największego rozkwitu Państwa Chazarskiego w VIII wieku kaganowi chazarskiemu trybut płaciło 25 plemion i księstw, w tym władca Kijowa. W IX-XI w. znany jako Kanugård, Chunigard lub Känu-gard był centrum normańskiego handlu na Rusi. Był jednocześnie głównym składem daniny, ściąganej przez Normanów z plemion słowiańskich (862-1240). W 1494 roku król polski Aleksander Jagiellończyk nadał miastu prawa magdeburskie. Miasto po unii lubelskiej w (1569) roku zostało włączone do Korony Polskiej. W 1648 zostało opanowane przez Kozaków Chmielnickiego, miasto odzyskał Janusz Radziwiłł w 1651 roku. Na mocy rozejmu andruszowskiego w 1667 roku Rzeczpospolita przyznała czasowo prawa Rosji do Kijowa, a w 1686 roku na mocy traktatu grzymułtowskiego miasto oficjalnie zostało przyznane Rosji. Po II wojnie światowej miasto zostało ważnym ośrodkiem przemysłowym i naukowym, od końca lat 50. było również głównym ośrodkiem ukraińskich dysydentów poza zachodnią Ukrainą. Od 1991 Kijów jest stolicą niepodległej Ukrainy. W Kijowie zlokalizowany jest głównie przemysł: maszynowy, środków transportu (stoczniowy), elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, lekki i spożywczy. Miasto jest gospodarzem międzynarodowych targów, jest również sportowym centrum Ukrainy. Najbardziej znanym klubem Kijowa jest Dynamo, wielokrotny piłkarski mistrz Ukrainy. W Kijowie odbył się  mecz finałowy EURO 2012.

Petersburg, zwany kiedyś Leningradem, jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest stolicą Północno-Zachodniego Okręgu Federalnego i obwodu leningradzkiego, chociaż sam do niego nie należy. Nazwa miasta w ciągu wieków ulegała zmianie. Pierwotnie na cześć św. Piotra miasto nazywało się Sankt Piterburh, co było wzorowane na niderlandzkiej wymowie Sint Petersburg, a wynikało z faktu, iż car Piotr I w młodości przebywał przez pewien czas w Holandii. Później ustabilizowała się nazwa w obecnym odniemieckim brzmieniu. Po wybuchu I wojny światowej, 31 sierpnia1914 niemiecko brzmiącą nazwę zamieniono ze względów patriotycznych na jej rosyjskie tłumaczenie Piotrogród. Prawie dziesięć lat później, 26 stycznia 1924 Piotrogród stał się Leningradem – w ten sposób uczczono pamięć Włodzimierza Lenina, zmarłego przywódcy Rosji Radzieckiej. 6 września 1991 miastu przywrócono dawną nazwę. Pitier – to z kolei nieoficjalna, pieszczotliwa, potoczna nazwa miasta, która funkcjonowała już w XIX wieku, była używana zarówno w czasach radzieckich, jak też obecnie. Stosuje się też określenie północna stolica. Petersburg jest jednym z głównych centrów muzealnych świata, swoje zasoby udostępnia m.in. jedno z trzech największych muzeów świata – Ermitaż, ponadto Muzeum Rosyjskie, Muzeum Antropologii i Etnografii (Kunstkamera) oraz kilkaset mniejszych muzeów. W pobliżu miasta są liczne miejscowości turystyczno-wypoczynkowe, w których znajdują się kompleksy parkowo-pałacowe byłych carów Rosji, takie jak Puszkin (Carskie Sioło), Petrodworec (Peterhof), Pawłowsk, Zielenogorsk czy Gatczyna.

Moskwa  to stolica Rosji i największe miasto tego kraju. Jest także największym miastem Europy, liczącym 10,56 mln mieszkańców, przy czym cała aglomeracja liczy 14,6 mln mieszkańców (2007). Jest to jeden z najważniejszych ośrodków politycznych, gospodarczych, kulturowych, religijnych, finansowych, edukacyjnych, komunikacyjnych oraz turystycznych Rosji. Moskwa jest siedzibą najwyższych władz państwowych Rosji w tym: prezydenta, parlamentu (Dumy Państwowej i Rady Federacji) oraz rządu. W przeszłości miasto było stolicą: Księstwa Moskiewskiego (1213-1328), Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (1328-1547), Carstwa Rosyjskiego (1547-1712), Rosji Radzieckiej (1917-1922) i Związku Radzieckiego (1922-1991). Moskwa jest także stolicą Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Znajduje się tu ponad 600 świątyń różnych wyznań, w tym Cerkiew Chrystusa Zbawiciela – największa na świecie cerkiew prawosławna, a także Monaster Daniłowski – siedziba patriarchy Moskwy i całej Rusi. Podczas II wojny światowej Moskwa jako jedyna stolica europejska odparła ataki niemieckie uzyskując tytuł „miasta-bohatera”. Miasto jest obecnie jednym z najważniejszych ośrodków finansowych świata. W rankingu miast światowych pod względem kosztów życia Moskwa zajęła w 2006 pierwsze miejsce jako najdroższe miasto świata, w 2009 była trzecia. W rankingu miast światowych miesięcznika „Forbes” Moskwa zajęła w 2011 po raz kolejny z rzędu pierwsze miejsce pod względem liczby zamieszkujących ją miliarderów (79 osób). W 1990 historyczne centrum miasta (Kreml oraz plac Czerwony wraz z nawiązującymi do nich obiektami) zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2009 Moskwa była gospodarzem Eurowizji 2009, po zwycięstwie Dimy Biłana. Było to pierwsze zwycięstwo Rosji na tym międzynarodowym festiwalu. Cały konkurs odbywał się w dniach 12, 14 i 16 maja (2 półfinały i finał) w Hali Olimpijskiej.

To skoro Paryż został wywołany do tablicy, to ruszajmy na zachód. Paryż to stolica i największa aglomeracja Francji, położona w centrum Basenu Paryskiego, nad Sekwaną (La Seine). Miasto stanowi centrum polityczne, ekonomiczne i kulturalne kraju. Znajdują się tu liczne zabytki i atrakcje turystyczne, co powoduje, że Paryż jest co roku odwiedzany przez ok. 30 milionów turystów. W granicach administracyjnych Paryża zamieszkuje ponad 2 mln osób, w tzw. Wielkim Paryżu ok. 10 mln, a w całym zespole miejskim ponad 12 mln. Paryż, który stanowi osobny departament o numerze 75, jest jednocześnie stolicą regionu administracyjnego Île-de-France. Miasto ma układ koncentryczny z rozchodzącymi się gwiaździście bulwarami. Jego oś stanowi wcięta dolina Sekwany, która dzieli Paryż na dwie części: prawobrzeżną (północną) Rive Droite oraz lewobrzeżną (południową) Rive Gauche. Miasto w światowej kulturze zajmuje miejsce szczególne, nie tylko ze względu na to, że jest stolicą Francji i jednym z największych miast Europy i świata. To tu działają najbardziej znane domy mody, przybywają malarze i poeci. Wiele dzieł sztuki nawiązuje w swoim tytule czy treści właśnie do Paryża. Należą tu choćby wielkie dzieła literatury jak Katedra Marii Panny w Paryżu Victora Hugo,  Gra w klasy Julio Cortazara, czy współczesne bestsellery – Kod Leonarda da Vinci Dana Browna oraz Pachnidło Patricka Süskinda. W muzyce 31 Symfonia D-dur Wolfganga Amadeusza Mozarta, to po prostu Symfonia paryska, w Paryżu również toczy się akcja takich oper jak: La Traviata (Giuseppe Verdi), czy Cyganeria (Giacomo Puccini). Richard Heuberger akcję operetki Bal w operze także umiejscowił w Paryżu. Akcja wielu współczesnych filmów toczy się także w tej europejskiej metropolii.

Berlin to stolica, siedziba rządu  i największe miasto Niemiec. Zajmuje powierzchnię 890 km², zamieszkuje je blisko 3,5 mln osób. Jest największym po Londynie i Paryżu miastem w Unii Europejskiej. Berlin jest podzielony na dwanaście dzielnic. Przez przestrzeń miejską przepływają m.in. rzeki Sprewa i Hawela a ponadto znajduje się wiele jezior i zatok (w tym największe Müggelsee). Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1237 roku. Berlin pełnił rolę historycznej stolicy Brandenburgii, Prus, Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Po 1945 roku wschodnia część miasta była stolicą Niemieckiej Republiki Demokratycznej, natomiast pozostała tworzyła Berlin Zachodni - otoczoną murem (od 1961 r.) enklawę. Mówi się, że mur postawiono w ciągu jednej nocy, co nie jest do końca prawdą… technicznie. Tego dnia zostały "tylko" zablokowane granice pomiędzy sektorami. Często zbudowano tylko płoty lub zamurowano wejścia do domów mieszkalnych. W trakcie trwania budowy muru dochodziło wciąż do prób ucieczek, między innymi przez okna z domów stojących na granicy. Wkrótce zamurowano również okna w tych domach, a po przesiedleniu mieszkańców, domy te zburzono. Jednak mimo że „budowa” trwała jeszcze następne dni, fizycznie przedostanie się było już legalnie niemożliwe. Liczba ofiar muru pozostaje sporna. Nie udało się jej dokładnie ustalić, gdyż wypadki śmiertelne na granicy NRD były utajniane przez odpowiedzialnych urzędników państwowych. Prokuratura berlińska podała w roku 2000 liczbę udowodnionych śmiertelnych ofiar przemocy przy murze berlińskim wynoszącą 86 osób. Liczba ta została później zmieniona na 238, a potem na 190. Pierwszą ofiarą muru była Ida Siekmann, która zginęła 22 sierpnia 1961 wyskakując przez okno przy Bernauer Straße. Historię muru i ucieczek można oglądać w muzeum w miejscu dawnego przejścia Checkpoint Charlie.

Opuszczamy Europę i udajemy się do Japonii.  Osaka (大阪市, Ōsaka-shi) to trzecie co do wielkości miasto w Japonii. Leży w południowo-zachodniej części wyspy Honsiu w regionie Kinki (Kansai) nad zatoką Osaka na styku Morza Wewnętrznego i Oceanu Spokojnego, u ujścia rzeki Yodo. Jest stolicą prefektury o tej samej nazwie i częścią obszaru metropolitalnego Keihanshin zamieszkiwanego przez około 18 mln osób. Osaka jest jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych, handlowo-usługowych, kulturalno-naukowych i rozrywkowych w kraju, o niezwykle potężnym potencjale ekonomicznym, konkurującym z Tokio. Jest to także jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych i największych portów morskich w kraju. W latach 60. XX w. Osaka osiągnęła przedwojenne zaludnienie przekraczające 3 miliony mieszkańców. Jednakże wraz ze wzrostem kosztów utrzymania, zanieczyszczeniem powietrza, hałasem wewnątrz metropolii oraz rozbudową metra i kolei naziemnej wykraczającej poza granice miasta, coraz więcej mieszkańców zaczęło osiedlać się na przedmieściach w okolicznych miastach-satelitach. Obecnie Osakę zamieszkuje ponad 2,6 mln osób, co na powierzchni 222 km² daje gęstość zaludnienia prawie 12 tys. osób na 1 km². W ciągu dnia liczba ludności przebywającej w Osace waha się w granicach 3,6 – 3,8 mln, ponieważ znaczna część ludności z okolicznych miejscowości dojeżdża do pracy i szkół wyższych w Osace. Spośród około 118 tys. obcokrajowców zamieszkujących Osakę ponad 90 tys. stanowią Koreańczycy, skupieni głównie w dzielnicy Tsuruhashi.

(To jest jedyna wersja tej piosenki, jaką znalazłam w Internecie, najwyraźniej ten utwór jest jeszcze mniej znany, niż mi się wydawało. Mam nadzieję, że docenicie jego piękno mimo „zakłóceń” ze strony pana perkusisty, który nawiasem mówiąc nieźle sobie radzi i chwała mu, że wybrał ten utwór – inaczej nie mogłabym go Wam zademonstrować J)

Bangkok to stolica i największe miasto Tajlandii, położone w południowej części kraju nad rzeką Menam (ok. 40 km od jej ujścia do Zatoki Tajlandzkiej). Pełna nazwa Bangkoku w języku tajskim brzmi: กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยามหาดิลก ภพนพรัตน์ ราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์ มหาสถาน อมรพิมาน อวตารสถิต สักกะทัตติยะ วิษณุกรรมประสิทธิ์, czyli Krung Thep Mahanakhon Amon Rattanakosin Mahinthara Ayuthaya Mahadilok Phop Noppharat Ratchathani Burirom Udomratchaniwet Mahasathan Amon Piman Awatan Sathit Sakkathattiya Witsanukam Prasit, co w prostym tłumaczeniu oznacza: „Miasto aniołów, wielkie miasto, wieczny klejnot, niezdobywalne miasto boga Indry, wspaniała stolica świata wspomaganego przez dziewięć pięknych skarbów, miasto szczęśliwe, obfitujące w ogromny Pałac Królewski, który przypomina niebiańskie miejsce gdzie rządzi zreinkarnowany bóg, to miasto dane przez Indrę, zbudowane przez Wisznu.” Bangkok zajmuje obszar 1531 km². Jest 22 miastem co do liczby ludności na świecie. Jest jednym z najszybciej rosnących i najbardziej dynamicznie rozwijających się pod względem ekonomicznym miast w południowo-wschodniej Azji. Od zakończenia II wojny światowej liczba jego mieszkańców wzrosła dziesięciokrotnie. Obecnie zespół miejski zamieszkuje ok. 10 mln mieszkańców. Jest podzielony na 50 dzielnic, tzw. khet. Bangkok jest miastem zdecentralizowanym. Nie można obecnie wyznaczyć jednego ścisłego centrum, ale można wyróżnić w zależności od charakteru i wieku zabudowy różne ośrodki centralne. Według Światowej Organizacji Meteorologicznej Bangkok jest najgorętszym miastem świata. Jest on również jednym z najbardziej popularnych miast odwiedzanym przez turystów. W 2007 Bangkok gościł letnią uniwersjadę.

A teraz mały skok przez ocean i jesteśmy w Ameryce Południowej. Miasto Buenos Aires (Ciudad de Buenos Aires), nazywane także zgodnie z konstytucją od 1996 roku Autonomiczne Miasto Buenos Aires (Ciudad Autónoma de Buenos Aires) jest stolicą Republiki Argentyny. Jego nazwa znaczy Pomyślne Wiatry. Buenos Aires jest pod wpływem wiatrów - el pampero i la sudestada. Pierwszy wieje z południa, jest chłodny, występuje od czerwca do października. Zwykle wieje od kilku godzin do kilku dni i niesie duże ilości pyłu. W rejonie Buenos Aires pojawia się średnio w roku 12 razy. Często zaczyna się od burzy, po której następuje podmuch zimnego i suchego powietrza. Sudestada wieje z południowego wschodu, zwykle wiosną i jesienią. Jest wiatrem silnym, niosącym wilgotne powietrze. Czasami jest przyczyną powodzi w niżej położonych terenach, np. w dzielnicy La Boca. Licząc cały obszar aglomeracji (Wielkie Buenos Aires) jest drugim co do wielkości miastem w Ameryce Południowej i jednym z największych kompleksów miejskich na świecie. Granice miasta determinują: od wschodu i północnego wschodu rzeka La Plata, od południa i południowego wschodu municipio Riachuelo, a od północnego zachodu, zachodu i południowego zachodu autostrada A001. Prawie całe Buenos Aires znajduje się na Pampie. Większość mieszkańców używa języka hiszpańskiego i jest wyznania rzymskokatolickiego. Jest tu największe skupisko polonijne w całej Ameryce Południowej. W tętniącym życiem mieście znajduje się jedna z najbardziej ruchliwych i szerokich (200 metrów) ulic na świecie - Avenida 9 Julio. W 1936 roku wzniesiono przy niej imponujący, 70-metrowy obelisk, upamiętniający pierwszą nieudaną próbę założenia miasta. Równie ważna jest Avenida de Mayo, która z przylegającymi do niej ulicami (Calle Lavalle i Calle Florida) oraz dzielnicą Santa Fe tworzy Microcentro.